علائم کمبود پتاسیم می تواند شامل مواردی مانند خستگی، مشکلات گوارشی و تکرر ادرار باشد. غذاهای گیاهی کامل می توانند حاوی سطوح بالایی از پتاسیم باشند. کمبود پتاسیم زمانی است که سطح پتاسیم خون شما کمتر از 3.5 میلی مول در لیتر باشد. در جامعه پزشکی، آن را به عنوان هیپوکالمی می شناسند.
پتاسیم یک ماده معدنی ضروری است که نقش های زیادی در بدن شما دارد. به عنوان مثال، این ماده به تنظیم انقباضات عضلانی، حفظ عملکرد عصبی سالم و تنظیم تعادل مایعات کمک می کند.
علیرغم اهمیت آن، تخمین زده می شود که بیشتر بزرگسالان نیازهای روزانه خود را به این ماده معدنی برآورده نمی کنند. این اختلال به احتمال زیاد به دلیل رژیم غذایی منشا گرفته از سبک زندگی غربی است که غذاهای فرآوری شده را به غذاهای کامل گیاهی که سرشار از پتاسیم هستند – مانند میوه ها، سبزیجات، لوبیا و آجیل ترجیح می دهد.
با این حال، کمبود پتاسیم(هیپوکالمی) به ندرت ناشی از کمبود رژیم غذایی است. این عارضه می تواند توسط تعداد زیادی از عوامل ایجاد شود، از جمله:
- از دست دادن مایعات
- سوء تغذیه
- شوک
- استفاده از داروهای خاص
- برخی از شرایط پزشکی، مانند نارسایی کلیه
فهرست مطالب
علل کمبود پتاسیم
در حالی که به طور کلی بروز کمبود پتاسیم(هیپوکالمی) نادر است، برخی بیماری ها یا عوامل دیگر می توانند باعث بروز آن شوند، از جمله:
- اسهال مزمن. اسهال می تواند ناشی از استفاده بیش از حد از دیورتیک ها یا ملین ها، بیماری روده تحریک پذیر یا عفونت باشد.
- داروهای خاص. این داروها ممکن است شامل بتا آگونیست ها، تئوفیلین، انسولین، دیورتیک ها، کورتیکواستروئیدها و آنتی بیوتیکها باشد.
- اختلالات اشتها. اینها شامل بی اشتهایی عصبی، غذا نخوردن عمدی برای کاهش وزن یا سوء مصرف ملین می شود.
- کم غذا خوردن یا سوء تغذیه
- سندرم کوشینگ
- هیپرآلدوسترونیسم. این وضعیت با حضور آلدوسترون اضافی، یک هورمون استروئیدی، در خون مشخص می شود.
- نارسایی کلیه
- اختلالات کلیوی. اینها عبارتند از سندرم بارتر، سندرم گیتلمن و سندرم فانکونی.
- هیپومنیزیمی. که به آن سطح پایین منیزیم نیز گفته می شود.
- سندرم تغذیه مجدد
- مصرف زیاد شیرین بیان
- تعرق مفرط
اگر داروهای خاصی را برای بیماری کلیوی مصرف می کنید، مانند دیورتیک ها، و مشکوک هستید که دچار کمبود پتاسیم هستید، با یک پزشک متخصص صحبت کنید. پزشک می تواند آزمایشات خون شما را بررسی کند و داروها یا رژیم غذایی شما را در صورت نیاز تنظیم کند.
اگر به طور مزمن مایعات از دست داده اید، یا از هر دارویی استفاده نادرست کرده اید، فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
علائم کمبود پتاسیم
در اینجا به هشت نشانه و علامت کمبود پتاسیم می پردازیم.
ضعف و خستگی
ضعف و خستگی اغلب جزو اولین نشانه های کمبود پتاسیم است، به چند دلیل:
اولاً، پتاسیم به تنظیم انقباضات عضلانی کمک می کند. هنگامی که سطح پتاسیم خون پایین است، ماهیچه های شما انقباضات ضعیف تری تولید می کنند.
دوم، کمبود این ماده معدنی ممکن است بر نحوه استفاده بدن از مواد مغذی به نحوی که منجر به خستگی شود، تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، برخی شواهد نشان می دهد که کمبود پتاسیم می تواند تولید انسولین را مختل کند. این امر می تواند منجر به سطح قند خون بالا و گلوکز در دسترس کمتر برای بدن شود. گلوکز به عنوان انرژی برای سلول های شما عمل می کند .
ضعف و گرفتگی عضلات
گرفتگی عضلانی، انقباضات ناگهانی و کنترل نشده عضلات است. این انقباضات می توانند زمانی رخ دهند که سطح پتاسیم خون پایین است و این علائم می توانند دردناک باشند.
پتاسیم در ماهیچه های اسکلتی به انتقال سیگنال های مغز برای تحریک انقباضات کمک می کند. همچنین پتاسیم با خروج از سلول های عضلانی، به پایان دادن به این انقباضات کمک می کند. هنگامی که سطح پتاسیم خون پایین است، مغز شما نمی تواند این سیگنال ها را به طور موثر ارسال کند. این امر منجر به انقباضات طولانی تر می شود و تصور می شود که به گرفتگی عضلات کمک می کند. بعید است که گرفتگی با هیپوکالمی خفیف یا متوسط رخ دهد، اما ممکن است با هیپوکالمی شدید کمتر از 2.5 میلی مول در لیتر رخ دهد.
در موارد نادر، کمبود پتاسیم شدید می تواند باعث رابدومیولیز نیز شود. این عارضه، یک وضعیت پزشکی خطرناک است که شامل تجزیه بافت عضلانی می شود که پروتئین آسیب رسان را در خون آزاد می کند و به طور بالقوه منجر به آسیب اندام می شود.
در بیشتر موارد، ضعف قابل توجه عضلانی، با هیپوکالمی شدید رخ می دهد، اگرچه گاهی اوقات می تواند با شروع حاد هیپوکالمی خفیف یا متوسط نیز رخ دهد.
مشکلات گوارشی
در حالی که مشکلات گوارشی دلایل زیادی دارند، ممکن است با هیپوکالمی شدید نیز رخ دهند.
پتاسیم به انتقال سیگنال‌ها از مغز شما به ماهیچه‌های واقع در سیستم گوارشی، که به نام ماهیچه صاف شناخته می شوند، کمک می‌کند. این سیگنال‌ها انقباضاتی را تحریک می‌کنند که به سیستم گوارش شما کمک می‌کند تا غذا را تکان دهد و به حرکت درآورد، بنابراین منجر به ضهم غذا می شود.
در صورت ابتلا به کمبود پتاسیم، انقباضات در سیستم گوارش ممکن است ضعیف تر شده و حرکت غذا را کندتر کند. این حالت می تواند باعث مشکلات گوارشی مانند نفخ و یبوست شود.
به طور خاص، یبوست بیشتر با کمبود پتاسیم شدید مرتبط است.
ضربان غیر طبیعی قلب
پتاسیم همچنین نقش حیاتی در حفظ انقباضات ماهیچه قلب سالم ایفا می کند. این امر به این دلیل است که جریان پتاسیم در داخل و خارج سلول های قلب به تنظیم ضربان قلب شما کمک می کند. سطوح پایین پتاسیم خون می تواند این جریان را تغییر دهد و منجر به ریتم غیر طبیعی قلب شود که به عنوان آریتمی قلب شناخته می شود.
آریتمی های قلبی نیز می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی قلبی باشد. اگر متوجه تغییرات غیر طبیعی در ضربان قلب خود شدید، فورا به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
مشکلات تنفسی
کمبود شدید پتاسیم می تواند باعث مشکلات تنفسی شود. تنفس به چندین ماهیچه مخصوصا دیافراگم نیاز دارد تا به ریه ها در دم و بازدم هوا کمک کند.
هنگامی که سطح پتاسیم خون به شدت پایین است، ریه های شما ممکن است به درستی منبسط و منقبض نشوند و در نتیجه تنگی نفس ایجاد شود.
کمبود شدید پتاسیم ممکن است حتی کار ریه ها را متوقف کند که کشنده است.
یک مطالعه نشان داد که افراد با سطوح پتاسیم خون پایین یا بالا – که به ترتیب هیپوکالمی و هیپرکالمی نامیده می شوند – در مقایسه با افراد با سطوح پتاسیم سالم به طور قابل توجهی در معرض خطر نارسایی تنفسی داخل بیمارستانی و نیاز به دستگاه تنفس مصنوعی قرار دارند.
گزگز و بی حسی
اگرچه گزگز و بی حسی در افراد مبتلا به پتاسیم بالا یا هیپرکالمی شایع تر است، اما افرادی که کمبود پتاسیم دارند نیز ممکن است گزگز و بی حسی مداوم را تجربه کنند. این حالت به عنوان پارستزی شناخته می شود و معمولاً در دست ها، بازوها و پاها رخ می دهد.
پتاسیم برای عملکرد سالم اعصاب مهم است. سطوح پایین پتاسیم خون می تواند سیگنال های عصبی را ضعیف کرده و منجر به گزگز و بی حسی شود. در حالی که گاهی اوقات تجربه این علائم بی ضرر است – مثلا اگر پای شما به دلیل عدم حرکت یا نشستن در وضعیت نامناسب دچار خواب رفتن می شود – گزگز و بی حسی مداوم ممکن است نشانه یک بیماری زمینه ای باشد.
اگر تجربه این علائم را داشته باشید، بهتر است با پزشک تماس بگیرید.
پلی یوری (تکرر ادرار)
پلی یوری وضعیتی است که در آن شما بیش از حد معمول ادرار می کنید.
کلیه ها مسئول متعادل کردن سطح مایعات و الکترولیت بدن شما و حذف هرگونه مواد زائد از طریق ادرار هستند.
سطوح پایین پتاسیم ممکن است توانایی کلیه های شما برای تغلیظ ادرار و متعادل کردن سطح الکترولیت خون را مختل کند و منجر به افزایش ادرار شود. همچنین ممکن است متوجه افزایش تشنگی شوید که به عنوان پلی دیپسی(polydipsia) شناخته می شود.
ادرار بیش از حد ممکن است منجر به کاهش سطح پتاسیم شود. بنابراین، اگر متوجه تغییر ناگهانی در تعداد دفعات ادرار شدید، مهم است که با یک متخصص صحبت کنید.
فشار خون بالا
داشتن تعادل کامل الکترولیت ها برای حفظ فشار خون سالم مهم است.
ممکن است بدانید که مصرف بیش از حد سدیم می تواند فشار خون را در برخی افراد افزایش دهد. با این حال، تعداد کمی از مردم می دانند که پتاسیم بسیار کم در رژیم غذایی می تواند همین اثر را داشته باشد.
پتاسیم به کلیه های شما کمک می کند تا از شر سدیم اضافی از طریق ادرار خلاص شوند. اگر پتاسیم کافی در خون وجود نداشته باشد، کلیه‌ها سدیم را دوباره به جریان خون بازجذب می‌کنند که به طور بالقوه منجر به فشار خون بالا در طول زمان می‌شود.
این حالت اغلب با مصرف کم پتاسیم در رژیم غذایی رخ می دهد – و به طور خاص با هیپوکالمی.
بنابراین، دریافت پتاسیم کافی در رژیم غذایی ممکن است راهی برای حفظ فشار خون سالم در برخی افراد باشد.
اگر فشار خون بالا دارید، بهتر است با یک متخصص در مورد نظارت و درمان بیماری خود صحبت کنید.
درمان هیپوکالمی
در بیشتر موارد، هیپوکالمی باید توسط یک متخصص درمان شود.
هیپوکالمی خفیف تا متوسط معمولاً با مکمل های خوراکی پتاسیم درمان می شود. در برخی موارد، متخصص شما ممکن است نیاز به تنظیم سایر داروها یا درمان علل زمینه ای مانند اسهال، استفراغ، یا اختلالات مربوط به غذا خوردن داشته باشد.
یک رژیم غذایی غنی از پتاسیم معمولا برای درمان هیپوکالمی کافی نیست، زیرا بیشتر پتاسیم موجود در غذا با فسفات جفت می شود نه کلرید پتاسیم. هیپوکالمی اغلب شامل کمبود کلرید نیز می شود، بنابراین بهتر است هر دو کمبود را با مکمل های کلرید پتاسیم درمان کنید.
معمولاً 60 تا 80 میلی مول مکمل در روز برای چند روز تا چند هفته برای درمان هیپوکالمی خفیف تا متوسط کافی است. با این حال، همیشه توصیه های متخصص خود را دنبال کنید.
در موارد کمبود پتاسیم شدید، درمان داخل وریدی (IV) ممکن است توصیه شود. به دلیل خطر بالای هیپرکالمی برگشتی، یا پتاسیم بالا، که می تواند کشنده باشد، درمان تزریقی شما باید توسط یک متخصص به شدت نظارت شود.
آیا باید مکمل های پتاسیم مصرف کرد؟
خوددرمانی کمبود پتاسیم(هیپوکالمی) با مکمل های پتاسیم بدون نسخه (OTC) توصیه نمی شود، مگر اینکه توسط یک متخصص مراقبت های بهداشتی توصیه دیگری شود.
هیپوکالمی خفیف تا متوسط اغلب با مکمل های کلرید پتاسیم درمان می شود که معمولاً بین 60 تا 80 میلی مول در روز متغیر است. این دوز اغلب می تواند سطوح پتاسیم را بدون خطر هیپرکالمی برگشتی به حالت نرمال برگرداند.
با این حال، مکمل های پتاسیم ممکن است پوشش روده را تحریک کرده و منجر به خونریزی یا زخم شود. بنابراین، آنها باید با غذا و آب مصرف شوند.
در ایالات متحده، بیشتر مکمل‌های حاوی پتاسیم تنها، مقدار پتاسیم مکلملها را به 99 میلی‌گرم محدود می کنند، که عمدتاً به دلیل نگرانی از تحریک روده است.
مصرف بیش از حد پتاسیم می تواند باعث تجمع بیش از حد این ماده معدنی در خون شود، وضعیتی که به عنوان هیپرکالمی شناخته می شود. هیپرکالمی ممکن است باعث آریتمی قلبی یا سایر بیماری های جدی قلبی شود که می تواند کشنده باشد .
از مصرف مکمل های حاوی پتاسیم تنها خودداری کنید، مگر اینکه توسط متخصص شما تجویز شده باشد و شما تحت نظارت دقیق باشید.
غذاهای غنی از پتاسیم
اگرچه رژیم غذایی به تنهایی معمولا کمبود پتاسیم(هیپوکالمی) را برطرف نمی کند، اما همچنان افزایش مصرف غذاهای غنی از پتاسیم مانند میوه ها، سبزیجات، لوبیا و آجیل مفید خواهد بود.
در سال 2019، آکادمی ملی علوم، مهندسی و پزشکی (NASEM) میزان مصرف روزانه مرجع (RDI) پتاسیم را به‌روزرسانی کرد و به این نتیجه رسید که داده‌های کافی از توصیه قبلی 4700 میلی‌گرم پتاسیم در روز برای بزرگسالان پشتیبانی نمی‌کند.
به این ترتیب، آنها مصرف کافی (AI) را بر اساس سن و جنس ایجاد کردند. در حال حاضر، مقدار توصیه شده برای پتاسیم 2600 میلی گرم و 3400 میلی گرم در روز برای زنان و مردان است.
در اینجا لیستی از غذاهایی وجود دارد که منابع عالی پتاسیم هستند :
- میوه های خشک (کشمش، زردآلو)
- لوبیا، عدس
- سیب زمینی
- اسفناج، کلم بروکلی
- سبزی چغندر
- آووکادو
- موز
- طالبی
- پرتقال، آب پرتقال
- آب نارگیل
- گوجه فرنگی
- شیرهای لبنی و گیاهی (سویا، بادام)
- ماست
- بادام هندی، بادام
- جوجه
- ماهی سالمون
سخن آخر
تعداد کمی از مردم دریافت پتاسیم توصیه شده روزانه را دارند که 3400 میلی گرم برای مردان و 2600 میلی گرم برای زنان است.
با این وجود، کمبود پتاسیم(هیپوکالمی) به ندرت ناشی از کمبود رژیم غذایی است. این عارضه می تواند به دلیل چندین عامل از جمله از دست دادن مایعات، سوء تغذیه، شوک، استفاده از برخی داروها و شرایط پزشکی مانند نارسایی کلیه ایجاد شود.
علائم و نشانه های رایج کمبود پتاسیم عبارتند از: ضعف و خستگی، گرفتگی عضلات، درد و سفتی عضلات، گزگز و بی حسی، تپش قلب، مشکلات تنفسی، علائم گوارشی و تغییرات فشار خون.
اگر فکر می کنید کمبود پتاسیم دارید، با یک متخصص مراقبت های بهداشتی تماس بگیرید. کمبود پتاسیم می تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد.
اگر متوجه تغییرات ناگهانی در تنفس یا ضربان قلب خود شدید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
منبع: