فهرست مطالب
مالتیپل اسکلروزیس چیست؟
مالتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری پیشرونده است، به این معنی که علائم این بیماری به تدریج بدتر می شود. این بیماری یک واکنش خود ایمنی است که به تدریج به غلاف میلین که اعصاب مغز و نخاع فرد را می پوشاند، آسیب می رساند.
بسته به نوع ام اس، این بیماری می تواند شامل دوره های بهبودی و شعله ور شدن (flare) بیماری نیز باشد، بنابراین افراد مبتلا به انواع خاصی از ام اس، اغلب قبل از ظاهر شدن مجدد علائم، مدتی احساس بهبودی خواهند داشت. در موارد نادرتر، فرد ممکن است توانایی راه رفتن و صحبت کردن خود را از دست بدهد.
اولین علائم ام اس معمولا بین 20 تا 40 سالگی ظاهر می شود.
طول عمر بیماران ام اس چقدر است؟
موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS) می گوید که یک فرد مبتلا به ام اس می تواند انتظار داشته باشد که به اندازه یک فرد فاقد این بیماری زندگی کند. با این حال، این نتیجه گیری نسبتاً جدید است.
به دلیل تأثیر ام اس بر سیستم عصبی مرکزی، پزشکان قبلاً ام اس را غیرقابل درمان می دانستند.
در حالی که به ندرت ممکن است فردی به مراحل نهایی ام اس برسد، علائم پیشرفت ام اس عبارتند از:
- از دست دادن تدریجی توانایی تحرک
- از دست دادن توانایی گفتار
- سایر علائم ناتوان کننده که ممکن است به مرور زمان ناتوان کننده تر شوند
با این حال، در 2 تا 3 دهه گذشته، درمانهای جدیدی پدیدار شدهاند که میتوانند پیشرفت ام اس را کند کرده و علائم را در برخی افراد به طور مؤثرتری مدیریت کنند.
امروزه، ام اس به ندرت کشنده است، اگرچه انجمن ملی ام اس تخمین می زند که ام اس می تواند عمر فرد را 7 سال کوتاه کند.
با این وجود، بسیاری از افراد مبتلا به ام اس هنوز هم می توانند انتظار داشته باشند که زندگی فعال تری نسبت به گذشته داشته باشند.
چشم انداز بیماران بر اساس نوع ام اس
طول عمر بیماران ام اس بسته به نوع ام اس که یک فرد دارد، کمی متفاوت خواهد بود. اکثر افراد مبتلا به ام اس، مبتلا به ام اس عود کننده- فروکش کننده (RRMS) (relapsing-remitting MS) هستند.
پس از اینکه علائم برای اولین بار ظاهر شد، به طور متوسط، یک فرد ممکن است یک بار در سال عود را تجربه کند، اما ممکن است این عودها به دفعات بیشتری بروز کند. بین عودها، وضعیت این بیماران معمولاً ثابت می ماند.
بر اساس یک مطالعه جمعیتی 60 ساله که در سال 2017 منتشر شد، طول عمر بیماران ام اس نوع RRMS 77.8 سال است.
بسیاری از افراد مبتلا به RRMS در نهایت به MS پیشرونده ثانویه (SPMS) (secondary progressive MS) مبتلا می شوند. این بدان معناست که آنها همچنان به دوره های متناوب شعلهور شدن و بهبودی ادامه میدهند، اما بدتر شدن مداوم علائم را تجربه خواهند کرد.
با این حال، اگر فردی مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه (PPMS) (primary progressive MS) باشد، طول عمر آن ها اندکی کمتر است و 71.4 سال است. این امر به این دلیل است که PPMS به صورت علائم در حال پیشرفت است که هرگز بهبود نمی یابند و درمان آن می تواند دشوارتر باشد.
آیا می توان با ام اس زندگی عادی داشت؟
علاوه بر انواع ام اس، عوامل مختلف دیگری نیز می تواند بر کیفیت زندگی و طول عمر افراد در هنگام ابتلا به این بیماری تاثیر بگذارد. این عوامل عبارتند از:
- شدت علائم یا شعله ور شدن آنها
- سرعت پیشرفت علائم
- مدت زمان بین شعله ور شدن علائم
- نوع درمان دریافتی
- داشتن هر گونه بیماری همراه یا زمینه ای
با وجود چند استراتژی، یک فرد بیمار ممکن است بتواند تا حد امکان در وضعیت نزدیک به یک زندگی معمولی ادامه حیات دهد.
استراتژی هایی که می توانند بر چشم انداز بیماران تأثیر بگذارند
بر اساس یک مطالعه جمعیتی 60 ساله، پیشرفتها در درمانهای مالتیپل اسکلروزیس تأثیر مثبتی بر چشمانداز افراد مبتلا به اماس داشته است. علاوه بر این، اقداماتی وجود دارد که فرد می تواند برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی خود انجام دهد.
درمان های اصلاح کننده بیماری
درمان هایی که تغییرات خاصی را که در ام اس عودکننده رخ می دهد هدف قرار می دهند، به عنوان درمان های اصلاح کننده بیماری (DMTs) شناخته می شوند.
شواهد محکمی وجود دارد که نشان می دهد اگر فردی در مراحل اولیه ام اس از DMT استفاده کند، می تواند از عود بیماری جلوگیری کرده و پیشرفت بیماری را کند کند.
سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) 17 DMT مختلف را برای استفاده در بیماری ام اس تایید کرده است.
در سال 2018، آکادمی نورولوژی آمریکا (AAN) دستورالعمل های جدیدی را برای استفاده از DMT ها برای درمان ام اس صادر کرد. این دستورالعمل ها استفاده از DMT را به عنوان درمان خط اول و به عنوان درمان مداوم، احتمالاً در ترکیب با کورتیکواستروئیدها، پیشنهاد می کند.
درمان های هدفمند
از آنجایی که افراد مختلف در پاسخ به ام اس (MS) و درمان های آن متفاوت هستند، پزشکان و محققان اکنون بر روی راه هایی برای هدف قرار دادن دارو متناسب با افراد تمرکز می کنند.
اینها شامل شناسایی تغییرات در ژن هایی است که ممکن است در ام اس نقش داشته باشند. همچنین میتواند شامل جمعآوری نشانگرهای زیستی مولکولی که بر روی سلامت فرد و پیشرفت بیماری او نقش دارد، باشد.
به عنوان مثال، اگر آسیب به یک ژن خاص منجر به علائمی برای یک فرد شود، آنگاه هدف قرار دادن آن ژن میتواند درمان مؤثری را ارائه دهد، و در عین حال آسیب غیرضروری کمتری به ژنهای دیگر برساند.
نمونه دیگری از درمان هدفمند، تمرکز بر روی سلول های B می باشد، که در ایجاد بیماری های با واسطه ایمنی مانند MS مهم هستند.
تحقیقات کافی برای تخمین دقیقتر تأثیر چنین درمانهایی بر طول عمر بیماران ام اس وجود ندارد. با این حال، اگر فردی متوجه شود که گزینه درمانی فعلی او کمکی نمی کند، ممکن است بخواهد با پزشک خود در مورد استفاده از نوع دیگری از درمان ها صحبت کند.
مدیریت عود
ام اس شامل دوره های بهبودی و عود است. عود، یا شعله ور شدن، زمانی است که علائم به طور ناگهانی پس از یک دوره بهبود، عود می کنند. در طول دوره بهبودی، علائم ممکن است کاهش یا ناپدید شوند.
تشخیص اینکه چه زمانی یک فرد مبتلا به علائم شعله ور شدن است، برای دریافت درمان فوری بسیار مهم است. این امر ضروری است، زیرا یک بررسی سیستماتیک در سال 2015 نشان می دهد که عودهای مکرر یا شدیدتر ممکن است منجر به پیشرفت شدیدتر بیماری شود.
با این حال، تشخیص عود قبل از شدید شدن علائم همیشه آسان نیست. علائم ممکن است بدون هشدار رخ دهد.
محرک های احتمالی عود عبارتند از استرس و عفونت. اگر فردی می داند یکی از این شرایط رخ داده است، می تواند به محض بروز علائم ام اس (MS) آماده درخواست درمان باشد.
فرد ممکن است متوجه تغییراتی در موارد زیر شود:
- بینایی، مانند تاری یا تیرگی
- احساساتی مانند گزگز یا بی حسی
- تفکر، مانند مشکل در توجه یا تمرکز روی کارها
- کنترل مثانه، که منجر به افزایش فوریت برای ادرار می شود
قبل از توصیه به درمان، پزشک باید تصمیم بگیرد که آیا علائم نشان دهنده عود است یا خیر.
دکتر در نظر خواهد گرفت که:
- آیا علائم حداقل 24 ساعت بدون تب یا عفونت باقی می مانند
- آیا ممکن است هر دلیل احتمالی دیگری برای علائم وجود داشته باشد
اگر علائم به نظر می رسد به دلیل عود ام اس (MS) است، پزشک می تواند تزریق کورتیکواستروئید را برای کاهش التهاب پیشنهاد دهد.
در گذشته، کورتیکواستروئیدها نقش کلیدی در درمان ام اس داشتند. با این حال، اگر افراد به مدت طولانی از آنها استفاده کنند، این داروها می توانند عوارض نامطلوبی داشته باشند و ممکن است نسبت به برخی از داروهای جدیدتر اثربخشی کمتری داشته باشند.
درمان بیماری های همراه
محققان پیشنهاد میکنند که معمولاً این تأثیر مستقیم اماس نیست که ممکن است عمر فرد را کوتاه کند، بلکه عوارض یا بیماریهای همراه است که باعث کاهش طول عمر بیماران ام اس می شود.
یک مطالعه در سال 2015 نشان می دهد که داشتن بیماری های همراه با ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) خطر مرگ و میر را افزایش می دهد. بر اساس این مطالعه، بیماریهای همراهی که میتوانند بیشتر بر خطر مرگ تأثیر بگذارند، هم جسمی و هم روانی هستند. این بیماریها عبارتند از:
فیزیکی
- دیابت
- بیماری مزمن ریه
- بیماری ایسکمیک قلب
روانشناسی
- افسردگی
- اضطراب
- اختلال دوقطبی
سایر بیماری های همراه که در بیماران مبتلا به ام اس شایع هستند عبارتند از:
- نارسایی احتقانی قلب
- فشار خون بالا
- سکته
- کلسترول بالا
بروز بیشتر این بیماری های همراه ممکن است به دلیل خود ام اس نباشد، بلکه به دلیل عوامل خطر است که در افراد مبتلا به ام اس شایع تر است.
به عنوان مثال، کاهش تحرک می تواند منجر به اضافه وزن شود و این امر می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و دیابت را تحت تاثیر قرار دهد.
علاوه بر این، خطر خودکشی در افراد مبتلا به ام اس نیز بالا است و ممکن است با افسردگی یا اضطراب مرتبط باشد که ممکن است همراه با علائم ناتوان کننده جسمی این بیماری باشد.
یک فرد مبتلا به ام اس ممکن است بخواهد سلامت روان خود را تحت نظر داشته باشد و از آن مراقبت کند و معاینات منظم برای شرایط فیزیکی اضافی دریافت کند تا بهترین درمان ممکن را دریافت کند.
بهبود تحرک
ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) بر تحرک فرد تأثیر می گذارد و این خطر افتادن و سقوط را افزایش می دهد.
یک مطالعه منتشر شده در NeuroRehabilitation نشان می دهد که 52 تا 63 درصد از افراد مبتلا به ام اس حداقل یک بار در دوره های 3 تا 6 ماهه زمین می خورند که منجر به درد، ناراحتی و ترس از زمین خوردن مجدد می شود. این امر همچنین میتواند منجر به ناتوانی طولانیمدت بیشتر شود که میتواند بر دیدگاه فرد تأثیر منفی بگذارد.
انجام فیزیوتراپی مناسب و استفاده از وسایل و تجهیزات کمکی در خانه، مانند نصب میله های کمکی در خانه، می تواند به جلوگیری از زمین خوردن کمک کند و فرد را متحرک تر و متکی به خود نگه دارد. این امر می تواند نه تنها به سلامت جسمانی بهتر منجر شود، بلکه ممکن است به کاهش علائم افسردگی یا اضطراب این بیماران نیز کمک کند.
داشتن یک رژیم غذایی متعادل و مغذی و ورزش منظم نیز می تواند در این زمینه کمک کند.
انجمن ملی ام اس اشاره می کند که برخی از انواع ورزش ممکن است به بهبود موارد زیر کمک کند:
- سلامت قلبی عروقی
- قدرت فیزیکی
- عملکرد مثانه و روده
- سطوح انرژی
- حالت روانی
- زندگی اجتماعی
از سوی دیگر، فعالیت کم فیزیکی می تواند به موارد زیر منجر شود:
- بیماری قلبی
- ضعف عضلانی
- تراکم استخوان کم
- تنفس ناکارآمد
- افسردگی
خوردن یک رژیم غذایی مغذی و حفظ سطح فعالیت متوسط، در صورت امکان، می تواند به بهبود طول عمر بیماران ام اس کمک کند.
سوالات و پاسخ های اضافی
چشم انداز بیماران مرد مبتلا به ام اس در مقایسه با زنان چیست؟
به نظر می رسد زنان مبتلا به ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) حدود 5 سال بیشتر از مردان مبتلا به این بیماری عمر می کنند. علاوه بر این، به نظر می رسد پیشرفت بیماری در زنان کندتر از مردان است. با این حال، محققان بر این باورند که این امر ممکن است تنها نشان دهنده تفاوت در طول عمر در بین مردان و زنان به طور کلی باشد.
آیا ابتلا به کووید-19 بر چشم انداز ام اس تأثیر می گذارد؟
تحقیقات کافی در مورد خطر ابتلا به کووید-19 در فرد مبتلا به ام اس وجود ندارد. با این حال، طبق یک مطالعه در سال 2021، اگر فردی شرایطی داشته باشد که بر تحرک او تأثیر بگذارد و به ویروس کرونا مبتلا شود، در معرض خطر ابتلا به کووید-19 شدید و حتی مرگ قرار دارد. در حالی که این مطالعه ارتباط مستقیمی بین MS و شدت یا مرگ و میر COVID-19 ایجاد نکرد، تأثیر میزان تحرک بر شدت عفونت COVID-19 واضح بود.
آیا واکسن کووید-۱۹ میتواند بر چشمانداز اماس تأثیر بگذارد؟
محققان تنها چند مورد از عود ام اس را در افرادی که اخیراً برای COVID-19 واکسینه شده اند گزارش کرده اند. این امر احتمالاً بسیار نادر است و هنوز مشخص نیست که چگونه بر پیشرفت ام اس تأثیر می گذارد. هم تحقیقات و هم انجمن ملی ام اس توصیه می کنند که افراد مبتلا به ام اس برای COVID-19 واکسینه شوند.
خلاصه
ام اس (مالتیپل اسکلروزیس) یک بیماری جدی و مادام العمر است و زندگی با آن می تواند چالش برانگیز باشد. در گذشته، این بیماری منجر به کاهش طول عمر بیماران ام اس می گردید.
با این حال، در چند دهه اخیر، داروها و تکنیکهای توانبخشی جدید، کیفیت زندگی بهتری را با اماس ممکن میسازد و طول عمر بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس، همچون افراد بدون این بیماری است.
آخرین ویرایش: 10 فوریه 2023
منبع: