دیسک کمر: علائم، تشخیص و درمانهای موجود

بیماری دیسک کمر چیست؟

ستون مهره یا ستون فقرات از 33 مهره تشکیل شده است که توسط دیسک های اسفنجی از هم جدا شده اند. ستون فقرات به 4 ناحیه تقسیم می شود:

• ستون فقرات گردنی: 7 مهره اول که در گردن قرار دارند
• ستون فقرات سینه ای: 12 مهره بعدی که در ناحیه قفسه سینه قرار دارند
• ستون فقرات کمری: 5 مهره بعدی که در قسمت پایین کمر قرار دارند
• ستون فقرات خاجی: پایین ترین 5 مهره، که در زیر کمر قرار دارد، همچنین شامل 4 مهره است که استخوان دنبالچه (دنباله) را تشکیل می دهند.

ستون فقرات کمری از 5 بخش استخوانی در ناحیه کمر تشکیل شده است که در آن بیماری دیسک کمر رخ می دهد.

• دیسک برآمده(Bulging disk). با افزایش سن، دیسک بین مهره ای ممکن است مایع خود را از دست داده و خشک شود. با این اتفاق، دیسک اسفنجی (که بین قسمت های استخوانی ستون فقرات قرار دارد و به عنوان یک ضربه گیر عمل می کند) فشرده می شود. این امر ممکن است منجر به شکستگی حلقه بیرونی سخت شود. این کار به هسته یا داخل حلقه اجازه می دهد تا بیرون بزند. به این حالت دیسک برآمده می گویند.
• پارگی یا فتق دیسک(Ruptured or herniated disk). همانطور که دیسک به شکستن ادامه می دهد، یا با فشار مداوم بر ستون فقرات، هسته پالپوس داخلی ممکن است پاره شود. این حالت پارگی یا فتق دیسک است. در مرحله بعد تکه های مواد دیسک می توانند روی ریشه های عصبی واقع در پشت فضای دیسک فشار بیاورند. این کار می تواند باعث درد، ضعف، بی حسی یا تغییر در حس شود.

بیشتر فتق‌های دیسک در قسمت تحتانی ستون فقرات کمری، به‌ویژه بین مهره‌های چهارم و پنجم کمری و بین مهره پنجم کمری و مهره اول خاجی (سطوح L4-5 و L5-S1) اتفاق می‌افتد.

علل دیسک کمر

بیماری دیسک کمر به دلیل تغییر در ساختار دیسک نرمال ایجاد می شود. بیشتر اوقات، بیماری دیسک در نتیجه افزایش سن و شکسته شدن طبیعی دیسک رخ می دهد. گاهی اوقات، آسیب شدید می تواند باعث فتق دیسک طبیعی شود. همچنین آسیب ممکن است باعث بدتر شدن فتق دیسک شود.

ریسک فاکتورهای دیسک کمر

عواملی که می توانند خطر فتق دیسک را افزایش دهند عبارتند از:

• وزن. اضافه وزن بدن باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسک های کمر می شود.
• اشتغال. افرادی که از نظر فیزیکی مشاغل سختی دارند، بیشتر در معرض خطر مشکلات کمر هستند. بلند کردن مکرر، کشیدن، هل دادن، خم شدن به طرفین و چرخاندن نیز می تواند خطر فتق دیسک را افزایش دهد.
• ژنتیک برخی افراد استعداد ابتلا به فتق دیسک را به ارث می برند.
• سیگار کشیدن. تصور می‌شود که سیگار باعث کاهش اکسیژن رسانی به دیسک‌ها می‌شود و باعث می‌شود آنها سریع‌تر تجزیه شوند.
• رانندگی مکرر نشستن طولانی مدت همراه با لرزش موتور وسیله نقلیه می تواند به ستون فقرات فشار وارد کند.
• بی تحرک بودن ورزش منظم می تواند به جلوگیری از فتق دیسک کمک کند.

اگرچه سن شایع ترین خطر است، اما عدم تحرک بدنی می تواند باعث ضعیف شدن عضلات پشت و شکم شود که ممکن است به درستی از ستون فقرات حمایت نکنند. صدمات کمر نیز زمانی افزایش می‌یابد که افرادی که معمولاً   فعالیت بدنی ندارند در فعالیت‌های بیش از حد سخت شرکت کنند. کارهایی که نیاز به بلند کردن اجسام سنگین و پیچاندن ستون فقرات دارند نیز می توانند باعث آسیب به کمر شوند.

دیسک کمر در بارداری

بارداری می‌تواند یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌ها باشد، اما می‌تواند با درد نیز همراه باشد. به ویژه کمردرد، جزو شایع بارداری برای بسیاری از زنان است. به عنوان مثال، طبق یک بررسی، بیش از دو سوم زنان در دوران بارداری کمردرد را تجربه می کنند. زنان باردار همچنین ممکن است درد را در نزدیکی مرکز کمر یا دنبالچه تجربه کنند.

خوشبختانه، کمردرد مربوط به بارداری معمولا پس از زایمان بهتر می شود. در این میان، می‌توانید کارهای زیادی انجام دهید تا از کمردرد خلاص شوید. 

علل کمردرد در بارداری

در دوران بارداری، بیشتر زنان در مفاصل ساکروایلیاک خود که لگن و ستون فقرات را به هم متصل می کنند، کمردرد را تجربه می کنند. عوامل متعددی می تواند باعث ایجاد درد در این ناحیه شود، مانند:

• افزایش وزن: یک زن به طور متوسط ​​نیاز به اضافه کردن 25 تا 35 پوند در طول بارداری دارد. افزایش وزن در اطراف شکم فشار بیشتری به کمر وارد می کند و می تواند به بروز درد کمک کند.
• جاذبه: شکم در حال رشد نیروی جاذبه را به جلوی بدن شما منتقل می کند. برای حفظ تعادل، ممکن است به عقب متمایل شوید، که به عضلات کمر فشار می آورد و می تواند باعث درد شود.
• هورمون ها: بارداری سطح پروژسترون شما را افزایش می دهد. سطوح بالای پروژسترون به شل شدن رباط‌ها و ماهیچه‌های نزدیک لگن کمک می‌کند و به شما کمک می‌کند تا زایمان کنید. اگرچه این عملکرد برای زایمان مفید است، اما می تواند بر روی هم ترازی و ثبات مفصل تأثیر بگذارد و باعث درد شود. هورمون دیگری به نام ریلکسین نیز مفاصل و رباط های ناحیه لگن شما را شل می کند. این عمل نیز می تواند بر ثبات تاثیر بگذارد و باعث کمردرد شود.
• جدا شدن عضلات: در دوران بارداری، کودک به عضلات شکم فشار می آورد و باعث کشیدگی و ضعیف شدن آنها می شود. در برخی موارد، ماهیچه‌ها از هم جدا می‌شوند و باعث ایجاد وضعیتی به نام دیاستازیس رکتی می‌شوند. از آنجایی که عضلات شکم به حمایت از کمر کمک می کنند، دیاستاز رکتی و ضعیف شدن عضلات شکم خطر کمردرد را افزایش می دهند.
• استرس عاطفی: اگرچه بارداری می تواند یک تجربه هیجان انگیز باشد، اما می تواند استرس زا نیز باشد. استرس می تواند منجر به تنش عضلانی و ناراحتی در پشت، گردن و شانه ها شود.

درمان و پیشگیری از کمردرد در بارداری

وقتی نوبت به مدیریت کمردرد در دوران بارداری می رسد، گزینه های مختلفی دارید. بهترین تکنیک ها برای شما بستگی به نوع کمردردی دارد که تجربه می کنید و در چه دوره ای از بارداری خود قرار دارید. در اینجا چند پیشنهاد برای کمک به شما در یافتن تسکین وجود دارد:

1. وضعیت بدن خود را بررسی کنید

ممکن است با بزرگ شدن کودک احساس کنید که قرار است به سمت جلو بیفتید و برای جلوگیری از این امر، ممکن است هنگام ایستادن به عقب خم شوید. همانطور که در بالا ذکر شد، خم شدن به عقب فشار بیشتری بر عضلات کمر وارد می کند که می تواند باعث درد شود. برای اینکه کمرتان درد نکند، سعی کنید هنگام ایستادن و نشستن وضعیت خوبی داشته باشید. اینجا نکاتی وجود دارد:

• صاف و راست بایستید.
• شانه های خود را شل کنید و سینه خود را بالا نگه دارید.
• بایستید و پاها را به راحتی از هم باز کنید.
• زمانی که نیاز به استراحت دارید استراحت کنید.

هنگام نشستن نیز حتما به وضعیت بدن خود توجه کنید. یک صندلی راحت و تکیه گاه انتخاب کنید یا یک بالش یا رول کمری را پشت سر خود قرار دهید.

2. کفش های پاشنه کوتاه بپوشید

در دوران بارداری از پوشیدن کفش های صاف یا پاشنه بلند خودداری کنید و به جای آن، کفش های پاشنه کوتاه با ساپورت قوس کافی انتخاب کنید. اگر می‌خواهید کفش‌های تخت بپوشید، مطمئن شوید که کفی‌های حمایت‌کننده دارند.

3. از کمربند بارداری استفاده کنید

کمربند بارداری لباسی است که شکم شما را بالا نگه می دارد. این به برداشتن مقداری از وزن از روی کمر و باسن کمک می کند و می تواند احساس راحتی بیشتری داشته باشید. 

4. به پهلو بخوابید

در اواخر بارداری، از خوابیدن به پشت خودداری کنید و به جای آن به پهلوی چپ بخوابید. پزشکان برای بهبود گردش خون و جلوگیری از فشار وزن بدن به کبد توصیه می کنند به پهلوی چپ بخوابید. در نظر بگیرید که یک بالش بدن را زیر شکم، بین زانوها و پشت خود قرار دهید. این وضعیت می تواند به کاهش استرس از کمر شما کمک کند.

5. هر روز ورزش کنید.

ورزش می تواند ماهیچه ها را قوی نگه دارد، وضعیت مناسب بدن را پشتیبانی کند و درد را کاهش دهد. در حالی که باردار هستید، فعالیت های ملایم مانند رفتن به یک پیاده روی کوتاه یا شنا را در نظر بگیرید. به ویژه شنا، ورزش بسیار خوبی برای زنان باردار است زیرا فشار از ستون فقرات را کاهش می دهد. همچنین یک راه آرامش بخش برای تقویت عضلات مرکزی بدن است.

6. روش صحیح بلند کردن اشیا را بدانید

هنگام بلند کردن مواد غذایی یا جعبه های لباس کودک مراقب باشید. مطمئن شوید که زانوهای خود را خم کرده اید، هنگام برداشتن اشیاء پشت خود را صاف نگه دارید و به جای پشت خود با پاهای خود فشار دهید. از بلند کردن هر چیزی بیش از حد سنگین یا بیش از 20 پوند خودداری کنید . به عنوان یک قاعده کلی، بهتر است شخص دیگری چیزهایی را برای شما بلند کند.

7. حرارت و یخ را اعمال کنید

ممکن است با قرار دادن کیسه یخ و کیسه آب گرم روی ناحیه آسیب دیده، کمردرد را تسکین دهید. به عنوان مثال، می توانید یک کیسه یخ پیچیده شده در حوله را به مدت 20 دقیقه چندین بار در روز روی ناحیه دردناک قرار دهید  . پس از چند روز، از کیسه آب گرم استفاده کنید. فقط مطمئن شوید که حرارت را به شکم خود وارد نکنید. بهتر است از پزشک خود بپرسید که چه روش هایی را توصیه می کند.

8. ماساژ بگیرید

ماساژ می تواند فورا درد کمر را تسکین دهد و به از بین رفتن استرس و اضطراب کمک کند. برای اطمینان از دریافت ماساژی که برای شما و کودک در حال رشد شما بهترین است، به دنبال یک متخصص ماساژ قبل از تولد باشید.

9. در مورد استامینوفن از پزشک خود بپرسید

از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف استامینوفن برای تسکین کمردرد بی خطر است یا خیر. پزشکان  توصیه می کنند  که زنان باردار از ایبوپروفن، آسپرین یا ناپروکسن استفاده نکنند.

10. مراقبه کنید

مدیتیشن استرس و تنش عضلانی را کاهش می دهد که می تواند به کمردرد کمک کند. راه های مختلفی برای مدیتیشن و لذت بردن از مزایای آرامش بخش آن وجود دارد. برای مثال، یک تمرین تنفسی ساده انجام دهید. صرف نظر از روشی که انتخاب می کنید، مدیتیشن می تواند به شما کمک کند تا به یک حالت ذهنی آرام برسید.

علائم دیسک کمر

علائم دیسک کمر بسته به محل فتق دیسک و اینکه چه ریشه عصبی به آن فشار می آورد متفاوت است. اینها شایع ترین علائم دیسک کمر هستند:

• کمر درد متناوب یا مداوم. این درد ممکن است با حرکت، سرفه، عطسه یا ایستادن برای مدت طولانی بدتر شود
• اسپاسم عضلات پشت
• سیاتیک – دردی که از پشت یا باسن شروع می شود و از پائین پا به ساق پا یا داخل پا می رسد.
• ضعف عضلانی در پاها
• بی حسی در یک یا هر دو پا
• کاهش رفلکس در زانو یا مچ پا
• تغییرات در عملکرد مثانه یا روده

علائم بیماری دیسک کمر ممکن است شبیه سایر شرایط یا مشکلات پزشکی باشد. همیشه برای تشخیص به پزشک خود مراجعه کنید.

تشخیص دیسک کمر

علاوه بر یک تاریخچه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، ممکن است یک یا چند آزمایش زیر انجام شود:

• اشعه ایکس .  آزمایشی که از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی برای تولید تصاویری از بافت‌های داخلی، استخوان‌ها و اندام‌ها بر روی فیلم استفاده می‌کند.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) .  روشی که از ترکیبی از آهنرباهای بزرگ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تولید تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای بدن استفاده می کند.
• میلوگرام . روشی که از رنگ تزریق شده به کانال نخاعی استفاده می کند تا ساختار با وضوح بالا در اشعه ایکس قابل مشاهده باشد.
• اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT or CAT scan) . یک روش تصویربرداری که از اشعه ایکس و فناوری کامپیوتری برای تولید تصاویر افقی یا محوری (اغلب برش هایی) از بدن استفاده می کند. سی تی اسکن تصاویر دقیقی از هر قسمت از بدن، از جمله استخوان ها، ماهیچه ها، چربی ها و اندام ها را نشان می دهد. سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.
• الکترومیوگرافی (EMG) .  تستی که پاسخ عضلانی یا فعالیت الکتریکی را در پاسخ به تحریک عصب عضله اندازه گیری می کند.

درمان دیسک کمر

به طور معمول، درمان محافظه کارانه اولین خط درمان برای مدیریت بیماری دیسک کمر است. این کار ممکن است شامل ترکیبی از موارد زیر باشد:

• استراحت در رختخواب
• آموزش مکانیک مناسب بدن (برای کمک به کاهش احتمال بدتر شدن درد یا آسیب به دیسک)
• فیزیوتراپی، که ممکن است شامل اولتراسوند، ماساژ، تهویه و برنامه های ورزشی باشد
• کنترل وزن
• استفاده از تکیه گاه کمری ساکرال
• دارویی برای کنترل درد و شل کردن عضلات

اگر این اقدامات با شکست مواجه شد، ممکن است برای برداشتن فتق دیسک به جراحی نیاز داشته باشید. جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. جراح شما برشی در ناحیه کمر شما بر روی ناحیه ای که دیسک فتق دارد ایجاد می کند. ممکن است مقداری از استخوان پشت ستون فقرات برای دسترسی به دیسک برداشته شود. جراح شما قسمت فتق دیسک و هر قطعه شل اضافی را از فضای دیسک خارج می کند.

پس از جراحی، ممکن است برای جلوگیری از فتق دیسک دیگر، برای چند هفته در حین بهبودی از انجام فعالیت منع شوید. جراح شما در مورد هرگونه محدودیت با شما صحبت خواهد کرد.

عوارض دیسک کمر

بیماری دیسک کمر می تواند باعث ایجاد درد در کمر و پا شود که در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند. این کار می تواند منجر به ضعف یا بی حسی پا و مشکل در کنترل روده و مثانه شود.

پیشگیری از دیسک کمر

نکاتی برای پیشگیری از فتق دیسک عبارتند از:

• یادگیری تکنیک های صحیح بلند کردن و جابجایی وسایل سنگین
• اجتناب از حرکات دردناک و مشورت با پزشک در صورت بروز علائم
• مدیریت وزن، اگر اضافه وزن یا چاقی وجود دارد.
• صحبت با یک پزشک در مورد استراتژی های ترک سیگار برای افراد سیگاری