آزمایش cbc(شمارش کامل خون) یک پانل خونی جامع ضروری است که به پزشک اجازه می دهد تا هر نوع سلول را در خون شما ارزیابی کند.
آزمایش CBC تعداد گلبول های قرمز (RBC)، گلبول های سفید (WBC) و پلاکت ها (PLT) را اندازه گیری می کند. هر یک از این نوع سلول های خونی وظایف مهمی را انجام می دهند، بنابراین تعیین سطح آنها می تواند اطلاعات مهمی در مورد سلامتی شما در اختیار پزشک قرار دهد.
CBC ممکن است برای کمک به تشخیص طیف وسیعی از بیماریها و همچنین نظارت بر نحوه تأثیر بیماری بر بدن یا تاثیر درمانهای پزشکی مختلف بر بدن شما استفاده شود.
فهرست مطالب
درباره آزمایش cbc
هدف از آزمایش
هدف از آزمایش cbc(شمارش کامل خون)این است که جزئیات وضعیت سلامتی شما را به پزشک شما ارائه دهد. این آزمایش یک ابزار پزشکی مهم است زیرا از یک نمونه برای تجزیه و تحلیل طیف کامل سلول های موجود در خون و همچنین برخی از ویژگی های آن سلول ها استفاده می کند.
از آنجایی که آزمایش cbc(شمارش کامل خون) اطلاعاتی در مورد هر نوع سلول در خون ارائه می دهد، می تواند اطلاعات مربوط به طیف گسترده ای از مشکلات پزشکی را ارائه دهد.
کاربردهای اولیه آزمایش CBC تشخیص، نظارت و غربالگری است:
- تشخیص، تعیین علت علائم بیمار است. CBC می تواند بسیاری از ناهنجاری های مختلف را در خون شناسایی کند که می تواند با مشکلات پزشکی مشخص مرتبط باشد. به همین دلیل، CBC اغلب به عنوان یک تست تشخیصی استفاده می شود. در بسیاری از موارد، این آزمایش میتواند بیماری های خاصی را تأیید یا رد کند و ممکن است در کنار سایر آزمایشها برای رسیدن به تشخیص قطعی استفاده شود.
- مانیتورینگ فرآیند پیگیری وضعیت بیمار در طول زمان است. CBC می تواند برای نظارت بر بیمارانی که قبلاً با اختلالات سلول های خونی تشخیص داده شده اند استفاده شود. این آزمایش می تواند کمک کند تا مشخص شود که وضعیت یک فرد چگونه به درمان پاسخ داده است و نیز ممکن است برای مشاهده عوارض جانبی برخی از درمان های پزشکی استفاده شود.
- غربالگری آزمایشی برای یافتن بیماری ها قبل از بروز علائم است. در برخی موارد، پزشک ممکن است CBC را به عنوان یک آزمایش غربالگری در طول معاینات معمول تجویز کند.
آزمایش CBC چه چیزی را اندازه گیری می کند؟
آزمایش cbc(شمارش کامل خون) شامل اندازه گیری های متعددی است که شامل تعداد سلول های خونی و برخی از ویژگی های فیزیکی آنها می شود. یک CBC استاندارد شامل چندین عنصر مربوط به RBC، WBC و PLT است که در بخشهای زیر توضیح داده شدهاند.
اندازه گیری گلبول قرمز
RBC که گلبول های قرمز نیز نامیده می شود، اکسیژن را از ریه ها به بافت ها و اندام های بدن می رساند. یک آزمایش CBC شامل چندین اندازه گیری اساسی در مورد گلبول های قرمز است:
- شمارش RBC تعداد کل گلبول های قرمز در نمونه خون شما است.
- هموگلوبین. هموگلوبین میزان پروتئین حامل اکسیژن را در داخل گلبول های قرمز اندازه گیری می کند.
- هماتوکریت نسبت حجم کل خون شما که از گلبول های قرمز تشکیل شده است را اندازه گیری می کند.
آزمایش CBC همچنین جزئیاتی در مورد ویژگی های فیزیکی RBC ارائه می دهد. این شاخص ها به عنوان شاخص های RBC شناخته می شوند که انواع مختلفی از آنها وجود دارد:
- میانگین حجم گلبولی (MCV) اندازه گیری اندازه متوسط RBC است.
- میانگین هموگلوبین سلولی (MCH) مقدار متوسط هموگلوبین داخل هر RBC است.
- میانگین غلظت هموگلوبین سلولی (MCHC) یک اندازه گیری محاسبه شده از میزان غلظت هموگلوبین در RBC است.
- عرض توزیع گلبول قرمز (RDW) اندازه گیری تغییر در سایز RBC شما است.
آزمایش cbc(شمارش کامل خون) ممکن است شامل تعداد رتیکولوسیت ها یا همان تعداد کل گلبول های قرمز جوان تازه آزاد شده در نمونه خون شما باشد. این مقدار همچنین ممکن است به صورت درصد اندازه گیری شود.
اندازه گیری گلبول های سفید
WBC ها که لکوسیت نیز نامیده می شوند، بخش مهمی از سیستم ایمنی بدن هستند.
یک CBC استاندارد شامل اندازه گیری تعداد WBC است که تعداد کل گلبول های سفید در یک نمونه خون است.
یکی از انواع رایج CBC، CBC افتراقی است. WBC افتراقی تفکیک مقدار هر یک از پنج نوع مختلف WBC است:
- نوتروفیل ها: نوتروفیل ها بیشترین درصد گلبول های سفید را تشکیل می دهند و توسط مغز استخوان برای مبارزه با مجموعه ای از بیماری های التهابی و عفونی تولید می شوند.
- لنفوسیت ها: لنفوسیت هایی مانند سلول های B و T عمدتاً در سیستم لنفاوی یافت می شوند و با باکتری ها و سایر عوامل بیماری زا در خون مبارزه می کنند.
- مونوسیت ها: مونوسیت ها در همکاری با نوتروفیل ها برای مبارزه با عفونت ها و سایر بیماری ها و نیز حذف سلول های آسیب دیده یا مرده عمل می کنند.
- ائوزینوفیل ها: ائوزینوفیل ها WBC هایی هستند که در پاسخ به آلرژی ها و برخی از انواع عفونت ها فعال می شوند.
- بازوفیل ها: بازوفیل ها در شناسایی اولیه عفونت ها و همچنین ترمیم زخم و واکنش های آلرژیک نقش دارند.
آزمایش خون اولیه ممکن است شامل CBC افتراقی باشد، یا این آزمایش ممکن است پس از یک CBC استاندارد اولیه حاوی نتایج غیر طبیعی انجام شود. از آنجایی که هر نوع WBC عملکرد متفاوتی دارد، آزمایش CBC افتراقی میتواند برای شناسایی سطوح غیرطبیعی گلبولهای سفید خاص مورد استفاده قرار گیرد، که ممکن است سرنخهایی در مورد یک مشکل اساسی ارائه دهد.
اندازه گیری پلاکت
پلاکت ها (PLT) که ترومبوسیت نیز نامیده می شوند، قطعات سلولی هستند که در خون گردش می کنند و نقش اساسی در لخته شدن خون دارند. هنگامی که آسیبی وجود دارد و خونریزی شروع می شود، PLT با چسبیدن به محل آسیب و تجمع یافتن در کنار یکدیگر برای تشکیل یک پلاگ موقت، به توقف خونریزی کمک می کند.
یک جزء استاندارد CBC، شمارش PLT است که تعداد PLT در نمونه خون شما است.
در برخی موارد، ممکن است پزشک از آزمایشگاه بخواهد که میانگین حجم PLT (MPV) را نیز اندازه گیری کند، که اندازه متوسط PLT را تعیین می کند.
چه زمانی باید شمارش کامل خون انجام شود؟
آزمایش CBC یک آزمایش بسیار رایج است. ممکن است زمانی که یک معاینه معمولی برای شما انجام می شود، در حال تشخیص یا ارزیابی یک بیماری یا وضعیت هستید، یا زمانی که پزشک شما بر اثربخشی یک درمان نظارت می کند، آزمایش CBC انجام دهید.
از آنجایی که شمارش کامل خون می تواند تحت تأثیر طیف متنوعی از شرایط و بیماریها قرار گیرد، آزمایش CBC ممکن است توسط پزشک شما برای کمک به شناسایی علت بسیاری از انواع علائم توصیه شود. پزشک شما بهترین فردی است که می تواند تعیین کند که آیا انجام CBC در شرایط خاص شما مناسب است یا خیر.
انجام آزمایش cbc
چگونه می توانم آزمایش شمارش کامل خون انجام دهم؟
CBC نیاز به خونگیری با سوزن دارد و معمولاً توسط یک پزشک در یک محیط بهداشتی مانند بیمارستان یا مطب پزشک انجام می شود.
هزینه آزمایش شمارش کامل خون
هزینه آزمایش CBC به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه آیا بیمار از جیب خود هزینه می پردازد یا بیمه درمانی دارد یا خیر. از آنجا که آزمایش CBC رایج است و کاربردهای زیادی دارد، هزینه آن اغلب توسط بیمه پوشش داده می شود. با این حال، ممکن است هنوز هزینه هایی برای پرداخت وجود داشته باشد.
مراحل آزمایش CBC
آزمایش CBC توسط یک پزشک تجویز و در ازمایشگاه اجرا می شود. نمونه خون از یک ورید، معمولاً در داخل آرنج شما گرفته می شود.
قبل از آزمایش
هیچ آمادگی خاصی قبل از آزمایش CBC لازم نیست، مگر اینکه توسط پزشک شما مشخص شده باشد.
در برخی موارد، آزمایش CBC همراه با سایر آزمایشات خون انجام می شود. هنگامی که بیش از یک آزمایش خون انجام می دهید، ممکن است پزشک شما از شما بخواهد که قبل از انجام آزمایش برای مدت معینی چیزی نخورید.
اگر سؤال یا نگرانی در مورد آمادگی برای آزمایش دارید، برای دستورالعمل های خاص با پزشک خود تماس بگیرید.
در طول آزمایش
چندین مرحله وجود دارد که می توانید در طول خون گیری با سوزن برای آزمایش CBC انتظار داشته باشید:
- یک پد الکلی ضد عفونی کننده برای تمیز کردن بازوی شما در ناحیه ای که سوزن وارد می شود استفاده می شود. محل ورود سوزن اغلب یا در داخل آرنج یا در بالای دست است.
- برای اینکه ورید بازوی شما بیشتر نمایان شود و با سوزن به آن دسترسی پیدا کنند، نواری به نام تورنیکت به بالای بازو بسته می شود.
- یک سوزن در رگ شما قرار می گیرد و یک لوله آزمایش متصل به سوزن پر از خون می شود. هنگامی که سوزن وارد می شود، ممکن است احساسی شبیه به نیشگون یا کمی درد ایجاد شود.
- پس از پر شدن لوله آزمایش یا ویال، سوزن برداشته می شود و آزمایش به پایان می رسد.
بعد از آزمایش CBC
پس از برداشتن سوزن، بانداژ روی محل ورود سوزن قرار می گیرد.
کبودی خفیف یک عارضه جانبی رایج پس از خونگیری است در حالی که سرگیجه یا سبکی سر کمتر شایع است. ممکن است پزشک از شما بخواهد چند دقیقه بعد از خونگیری روی صندلی خود ثابت بمانید تا شما را تحت نظر داشته باشد تا اینکه مطمئن شود برای راه رفتن و/یا رانندگی ایمن آماده هستید.
اگر بعد از خونگیری متوجه هر گونه عوارض یا علائم دیگری از خونریزی یا عفونت شدید، مهم است که فوراً با پزشک خود تماس بگیرید.
نتایج آزمایش cbc
دریافت نتایج آزمایش CBC
بسته به تجهیزات آزمایشگاهی مورد استفاده، نتایج حاصل از آزمایش CBC می تواند در عرض چند دقیقه تا چند روز پس از رسیدن نمونه خون به آزمایشگاه در دسترس باشد. ممکن است یک کپی از نتایج خود را از طریق پست یا از طریق ایمیل یا پیامرسان های الکترونیکی دریافت کنید. پزشک شما همچنین ممکن است با شما تماس بگیرد تا در مورد نتایج صحبت کند یا قرار ملاقاتی برای بررسی آنها با شما تعیین کند.
تفسیر نتایج آزمون
نتایج حاصل از آزمایش CBC شامل سطوح جداگانه لیست شده برای هر جزء از آزمایش از جمله RBC، WBC، و PLT خواهد بود.
برای هر جزء آزمایش، گزارش همچنین محدوده مرجعی را نشان میدهد که مشخص میکند آزمایشگاهی که آزمایش را انجام داده چه چیزی را طبیعی میداند. این محدودهها، که میتوانند از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت باشند، بر اساس نتایج نمونه بزرگی از افراد سالم هستند و به پزشک کمک میکنند تا سطوح خونی معمولی و غیر معمول را تعیین کند.
ضروری است که با پزشک خود در مورد اهمیت نتایج آزمایش CBC صحبت کنید. پزشک نتایج آزمایش شما و نحوه مقایسه آنها با محدوده مرجع آزمایشگاه را بررسی خواهد کرد. پزشک همچنین ممکن است به روابط بین سطوح مختلف آزمایش خون شما نگاه کند و علائم فعلی و سابقه بیماریهای شما را در نظر بگیرد.
بخشهای زیر برخی از علل بالقوه سطوح بالا یا پایین گلبولهای قرمز، WBC یا PLT را توضیح میدهند، اما مهم است که به یاد داشته باشید که نتیجه آزمایش غیرطبیعی همیشه نشانهای از یک مشکل پزشکی نیست. برخی از افراد سالم ممکن است شمارش خونی داشته باشند که خارج از محدوده مرجع استاندارد باشد.
اندازه گیری گلبول قرمز
گلبول های قرمز اکسیژن را در بدن حمل می کنند و شمارش گلبول های قرمز تعداد کل گلبول های قرمز موجود در خون شما را نشان می دهد. هماتوکریت و هموگلوبین سایر آزمایشات مرتبط هستند.
کم خونی وضعیتی است که با سطوح پایین گلبول های قرمز مشخص می شود. دلایل بالقوه زیادی برای سطوح پایین غیرطبیعی گلبول های قرمز، هماتوکریت و/یا هموگلوبین وجود دارد، از جمله:
- خونریزی حاد یا مزمن بیش از حد
- تخریب گلبول های قرمز، مانند ابتلا به کم خونی همولیتیک
- اختلالاتی که بر مغز استخوان تأثیر می گذارد، که گلبول های قرمز جدید تولید می کند
- کمبودهای تغذیه ای مانند کمبود آهن، کمبود فولیک اسید یا کمبود ویتامین B12
- برخی از انواع سرطان و نیز درمان سرطان
- بیماری های مزمن شامل التهاب یا اختلال در عملکرد اندام ها
سطوح بالای گلبول های قرمز، هماتوکریت و/یا هموگلوبین نیز می تواند برخی از علل احتمالی را داشته باشد. مثالها عبارتند از:
- کم آبی بدن
- بیماری قلبی یا ریوی که سطح اکسیژن را کاهش می دهد
- انواع خاصی از بیماری های کلیوی
- سیگار کشیدن
- پلی سیتمی ورا یا Polycythemia vera، یک بیماری نادر که باعث تولید بیش از حد گلبول های قرمز می شود
در بسیاری از موارد، آزمایش CBC شامل مجموعهای از اندازهگیریها به نام شاخصهای RBC است که شامل MCV، MCH و MCHC میشود. این شاخص ها می توانند به تمایز بین محتمل ترین علل کم خونی کمک کنند.
تعداد گلبول های قرمز تحت تأثیر بسیاری از سیستم های مختلف بدن است و گاهی اوقات سطوح غیر طبیعی به بیش از یک عامل مربوط می شود. پزشک شما بهترین فرد برای توضیح اینکه اندازهگیریهای RBC در آزمایش CBC شما برای سلامتی شما چه معنایی دارد، می باشد.
تعداد گلبول های سفید خون
WBCها بازیگران اصلی سیستم ایمنی هستند و تعداد WBC مجموع پنج نوع مختلف WBC است. هر کدام از انها در عملکرد سیستم ایمنی نقش دارند.
سطح پایین WBC به عنوان لکوپنی شناخته می شود. برخی از علل احتمالی لکوپنی(leukopenia)عبارتند از:
- آسیب کبدی، از جمله در موارد سوء مصرف الکل
- عفونت های شدید
- طحال بزرگ یا آسیب دیده
- بیماری های خود ایمنی
- شرایطی که عملکرد مغز استخوان را مختل می کند
- برخی داروها، از جمله بسیاری از داروهای مورد مصرف در شیمی درمانی برای سرطان
داشتن تعداد زیاد WBC به عنوان لکوسیتوز(leukocytosis) شناخته می شود. افزایش گلبول های سفید ممکن است به چندین علت بالقوه مرتبط باشد:
- عفونت ها
- مرگ بافت در اثر جراحت، سوختگی یا سایر ضربه های فیزیکی
- آلرژی و شرایط خودایمنی
- استرس
- برخی داروها
- سرطان خون و برخی سرطان های دیگر
اگر CBC با WBC افتراقی دارید ، گزارش آزمایش شما سطوح خاص هر نوع WBC را نشان می دهد. اینها به عنوان نوتروفیل، لنفوسیت، مونوسیت، ائوزینوفیل و بازوفیل شناخته می شوند. دانستن تعداد هر نوع WBC می تواند اطلاعات دقیقی را برای کمک به پزشک شما در تفسیر یافته های CBC ارائه دهد.
شمارش پلاکت
PLT مسئول لخته شدن خون هستند. عملکرد غیر طبیعی PLT می تواند منجر به این امر شود که شما به راحتی دچار خونریزی شوید زیرا خون شما به درستی لخته نمی شود، یا خون شما مستعد لخته شدن بیش از حد است.
ترومبوسیتوپنی(Thrombocytopenia)، یا همان تعداد کم PLT، شما را در معرض خطر خونریزی یا کبودی بیش از حد قرار می دهد. علل احتمالی تعداد کم PLT عبارتند از:
- اختلالات خونی که باعث تخریب PLT می شود
- برخی از داروها، از جمله بسیاری از داروهای شیمی درمانی
- طحال بزرگ شده
- آسیب به مغز استخوان
- بارداری
داشتن بیش از حد PLT ترومبوسیتوز(thrombocytosis) نامیده می شود و با خطر بالاتر عوارض قلبی عروقی ناشی از لخته شدن خون همراه است. افزایش غیرطبیعی PLT ممکن است ناشی از شرایط مختلفی باشد از جمله:
- کمبود آهن
- برخی سرطان ها
- اختلال در عملکرد مغز استخوان
- عفونت اخیر یا آسیب بافتی دیگر
این آزمایش همچنین ممکن است MPV (اندازه PLT شما) را اندازه گیری کند. سطح MPV می تواند به پزشک کمک کند تا بفهمد بدن شما با چه سرعتی PLT جدید تولید می کند.
منبع