یبوست یکی از شایع ترین عوارض سبک جدید زندگی است. تعریف واحدی از یبوست وجود ندارد. تعریف یبوست در طب سنتی ایرانی با طب جدید متفاوت است. به طوری که تشخیص یبوست در طب سنتی بسیار زودتر مطرح شده و تعداد موارد طبیعی اجابت مزاج بیش از تعدادی است که در طب جدید در نظر گرفته می شود.
فهرست مطالب
تعریف یبوست در طب سنتی
در طب سنتی، از مدفوع با عنوان براز و ثقل یاد شده و از یبوست با عناوینی مانند قبض بطن ، احتباس ثقل، احتباس طبیعت ، بستن شکم و … نام بده می شود. برای درمان آن زا واژه تلیین و عناوینی مثل اطلاع بطن، تلیین بطن، تلیین شکم، نرم کردن شکم و … استفاده می شود.
حکمای طب سنتی در تعریف اجابت مزاج طبیعی ، خصوصیاتی را برای براز یا همان مدفوع طبیعی ذکر می کنند.
اسماعیل جرجانی در مورد خصوصیات یک مدفوع مطلوب می گوید:
- قوام آن هموارتر باشد.
- پیوسته فرود آید به آسانی .
- به قوام انگبین باشد.
- مقعد را نسوزاند.
- اندکی به زردی گراید.
- سخت ناخوش بوی نباشد.
- بی بوی نباشد.
- با قراقر بادها نباشد.
- با کفک نباشد.
- به وقت عادت آید بی المی و ثقلی.
- چون فارغ گردد، خفتی در تن وی پدید آید.
لذا به نظر می رسد که تعریف یبوست در طب سنتی، گسترده تر و فراگیرتر از آن چیزی است که هم اکنون به آن اطلاق می شود. به طوری که در حالت طبیعی، به ازای هر وعده غذایی، باید یک بار اجابت مزاج وجود داشته باشد.
علل یبوست در طب سنتی:
- مصرف غذاهایی که بالذات خشک باشند مثل بلوط و ذرت.
- مصرف غذا در مقادیر بسیار کم باشد ، به طوری که بدن لزومی بر دفع آن نیابد.
- گرمی بیش از حد روده ها به سبب زیادی صفرا، که باعث خشک شدن بیش از حد مدفوع در روده ها می گردد.
- سردی بیش از حد روده ها به دلیل کمبود صفرا، که باعث کاهش حرکات دودی روده ها می شود.
- دفع مایعات بسیار از بدن به دلیل اسهال، تعریق زیاد، تعرق فراوان و موارد مشابه، که باعث کاهش آب بدن می شود. در نتیجه بدن برای جبران کمبود آب، اقدام به جذب بیش از حد مایعات از مدفوع و خشک شدن آن می شود.
- حرارت زیاد بدن به طور کلی یا موضعی مثلا فقط در کبد، که باعث خشکی بیش از حد بدن و نتیجتا خشکی مدفوع می گردد.
- احتباس صفرا ناشی از انسداد محل ورود صفرا از کبد به روده ها، که با علائمی همچون صداهای شکمی، مدفوع سفید رنگ و یرقان خفیف همراه است.
- مصرف مواد مخدر و داروهای یبوست زا
ویرایش 991117