فتوتراپی یا نور درمانی از امواج نور برای درمان برخی بیماری های پوستی استفاده می کند. در این روش درمانی پوست برای مدت زمان معینی در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) قرار می گیرد. نور ماوری بنفش در نور آفتاب هم وجود دارد ولی در فتوتراپی از یک منبع مصنوعی نور UV استفاده می شود. هنگامی که نور درمانی با دارویی به نام پسورالن ترکیب می شود، این روش به نام پسورالن UVA (PUVA) شناخته می شود.
اشعه ماوراء بنفش سلول های سیستم ایمنی پوست را از بین می برد. این عمل می تواند در بیماریهای پوستی که در اثر واکنش بیش از حد سیستم ایمنی ایجاد می شود، کمک کننده باشد. بیماری های پوستی که با فتوتراپی درمان می شوند عبارتند از:
- پسوریازیس – یک اختلال پوستی که باعث ایجاد لکه‌های قرمز، نقره‌ای و پوسته‌دار روی پوست می‌شود
- اگزما – یک بیماری پوستی خارش دار، قرمز، یا درماتیت ناشی از آلرژی
- Mycosis fungoides – نوعی لنفوم محدود به پوست
- ویتیلیگو(برص یا پیسی) – یک اختلال پوستی که در آن رنگدانه طبیعی پوست به دلیل تخریب سلول های تولید کننده رنگدانه یا ملانوسیت توسط سیستم ایمنی بدن، از بین می رود.
فهرست مطالب
انواع نور درمانی(فتوتراپی)
انواع نور درمانی عبارتند از:
- UVB باند وسیع – از نور UV نوع B استفاده می کند. نمی توان از آن در مناطقی که چین های پوستی وجود دارد استفاده کرد.
- UVB باند باریک (nbUVB) – از محدوده باریک تری از طول موج های UVB استفاده می کند. می تواند به مناطق خاص تری، حتی چین های پوستی برسد.
- PUVA – این درمان با نور UVA همراه با مصرف دارویی به نام پسورالن است که قبل از درمان مصرف می شود. این دارو پوست شما را نسبت به نور حساس تر می کند. پسورالن را می توان به صورت قرص مصرف کرد یا روی پوست مالید.
- لیزرها – لیزر اگزایمر یک نور UV ساطع می کند. می توان این لیزر را در مناطق خاصی از پوست هدایت کرد.
درمان در یک منطقه بزرگ ممکن است در یک دستگاه فتوتراپی(Unit) انجام شود. در طول درمان می توانید در داخل این دستگاه بایستید. مناطق کوچکتر ممکن است با دستگاه های کوچکتر درمان شوند. در درمان لیزری از نور لیزری استفاده می شود که بر روی ناحیه خاص متمرکز شده است.
آماده شدن برای فتوتراپی
از شما خواسته می شود که هر لباسی را که پوست تحت درمان را می پوشاند در بیاورید. مناطقی که نیاز به درمان ندارند باید تا حد امکان پوشیده و محافظت شوند. برخی از مراحل ایمنی عبارتند از:
- کرم ضد آفتاب برای محافظت از گردن، لب ها و پشت دستان شما
- عینک یا پوشش مخصوص برای محافظت از چشمان شما در برابر نور UV
- پوشش اندام تناسلی در مردان
- کرم ضد آفتاب برای نوک پستان و آرئول در زنان
مطمئن شوید که پزشک خود را در مورد هر دارویی که در حال حاضر مصرف می کنید مطلع کنید. برخی از داروها، از جمله داروهای بدون نسخه، می توانند خطر عوارض جانبی را افزایش دهند.
جهت کمک به بهبود لکهای ویتیلیگو قبل از جلسات نور درمانی می توان از محصولات موضعی مانند هیدروژل ویتیسکین آیسیس فارما محصول فرانسه استفاده کرد.
طول مدت جلسات فتوتراپی
درمان جلسه اول نور درمانی اول معمولاً بسیار کوتاه است، حتی چند ثانیه. طول جلسات فتوتراپی شما متفاوت خواهد بود. این بستگی به نوع پوست شما و قدرت نور انتخاب شده توسط پزشک شما دارد. درمان به ندرت بیشتر از چند دقیقه طول می کشد.
به طور کلی هر هفته چندین جلسه نور درمانی لازم است. طول درمان به نوع فتوتراپی بستگی دارد:
- درمان UVB باند پهن تقریباً به 3-5 جلسه در هفته نیاز دارد.
- درمان UVB باند باریک به ۲ تا ۳ جلسه در هفته نیاز دارد.
- درمان های PUVA معمولاً به حدود 25 درمان در یک دوره 2-3 ماهه نیاز دارند.
- لیزر درمانی معمولاً دو بار در هفته انجام می شود و برای پاکسازی پوست به جلسات کمتری نیاز است.
درمان ها تا زمانی که پوست شما شفاف شود ادامه خواهد داشت. گاهی اوقات، درمان های نگهدارنده گاه به گاه مورد نیاز است. جلسات نگهدارنده نور درمانی معمولاً می تواند در مطب پزشک یا با دستگاه UV خانگی انجام شود.
احساس شما در طول نور درمانی(فتوتراپی)
ممکن است احساس گرمی روی پوست خود داشته باشید، شبیه به آفتاب سوختگی خفیف. اگر پس از درمان ناراحتی داشتید، پزشک می تواند برای شما دارو تجویز کند.
نکات بعد از نور درمانی
هنگام دریافت نور UV، اجتناب از نور طبیعی خورشید بسیار مهم است:
- هنگام حضور بیرون از منزل باید از لباس و ضد آفتاب استفاده کرد. این وسایل به شما کمک می کنند از قرار گرفتن بیش از حد در معرض نور UV اجتناب کنید.
- پس از درمان PUVA خطر آفتاب سوختگی افزایش می یابد. این به دلیل افزایش حساسیت پوست در حضور پسورالن است.
- محافظت از چشمان خود در برابر نور خورشید برای 24 ساعت آینده بسیار مهم است. این کار به شما کمک می کند تا پس از درمان PUVA از بروز آب مروارید جلوگیری کنید.
- آنتی هیستامین ها و سایر داروها ممکن است برای کاهش خارش تجویز شود.
پزشک باید به طور مرتب پوست شما را از نظر سرطان پوست معاینه کند. قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش نور خورشید باعث سرطان پوست می شود. درمان طولانی مدت PUVA همچنین می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. هیچ مطالعه ای ارتباط مستقیمی از فتوتراپی nbUVB (ماواری بنفش نوع B باند باریک) با سرطان پوست پیدا نکرده است.
حتما از دستورات پزشک خود پیروی کنید.
عوارض نور درمانی
پس از رسیدن به خانه، در صورت بروز هر یک از موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:
- علائم عفونت، از جمله تب و لرز
- قرمزی اطراف ضایعات پوستی یا هر گونه ترشح
- سوزش شدید پوست، درد یا تاول
- عوارض جانبی که در اثر درمان تجربه کردید ادامه پیدا می کند یا بدتر می شود
- ایجاد علائم جدید
در مواقع اضطراری، فوراً با اورژانس 115 تماس بگیرید.
خطرات نور درمانی
اشعه ماوراء بنفش ممکن است به طرق مختلف روی پوست شما تأثیر منفی بگذارد، از جمله:
- شرایط پوستی ممکن است به طور موقت بدتر شود
- خارش پوست
- قرمزی پوست به دلیل قرار گرفتن در معرض نور
- سوزش پوست
درمان PUVA همچنین ممکن است باعث موارد زیر شود:
- حالت تهوع
- سوزش پوست
- آب مروارید – عدسی چشم کدر می شود و بینایی را تحت تاثیر قرار می دهد
- سردرد
- خستگی
اگر جلسات زیادی از فتوتراپی را دریافت کرده اید، ممکن است در معرض خطر موارد زیر باشید:
- پیری زودرس پوست، مانند چین و چروک و خشکی
- لکه های پیری یا کک و مک
عواملی که ممکن است خطر عوارض را افزایش دهند عبارتند از:
- آلرژی به نور خورشید
- بارداری یا شیردهی
- شرایط پزشکی، مانند سرطان پوست یا لوپوس، که شما را ملزم به دوری از نور خورشید می کند
- سابقه سرطان پوست
- بیماری کبد – فتوتراپی ممکن است سطح دارو را در خون افزایش دهد
منبع: