بارداری خارج از رحم زمانی است که یک تخمک بارور شده خود را در فضای خارج از رحم، و معمولاً در داخل یکی از لوله های فالوپ، لانه گزینی می کند.
لوله های فالوپ لوله هایی هستند که تخمدان ها را به رحم متصل می کنند. اگر تخمک در آنها گیر کند، به نوزاد تبدیل نمی شود و در صورت ادامه بارداری ممکن است سلامت شما را به خطر بیاندازد.
متاسفانه امکان نجات جنین در بارداری خارج از رحم وجود ندارد. در این موارد معمولاً جنین باید با استفاده از دارو یا عمل جراحی برداشته شده و به بارداری خاتمه داده شود.
در بریتانیا از هر 90 بارداری حدود یک مورد جزو بارداری خارج از رحم می باشد. این مقدار معادل حدود 11000 بارداری در سال است.
فهرست مطالب
علائم بارداری خارج از رحم
علائم بارداری خارج از رحم معمولا بین هفته های 4 تا 12 بارداری بروز می کند.
برخی از زنان در ابتدا هیچ علامتی ندارند. آنها ممکن است متوجه بارداری خارج رحمی خود نشوند تا زمانی که اسکن اولیه مشکل را نشان دهد یا بعداً علائم جدی تری پیدا کنند.
در صورت عدم قاعدگی، مثبت بودن تست بارداری و داشتن سایر علائم بارداری ممکن است بارداری خارج از رحم داشته باشید .
اگر ترکیبی از هر یک از این علائم را دارید و فکر می کنید ممکن است باردار باشید – حتی اگر تست بارداری شما مثبت نبوده باشد، با پزشک خود تماس بگیرید یا با 115 تماس بگیرید.
خونریزی واژینال
خونریزی واژینال با عادت ماهانه شما کمی متفاوت است. این نوع خونریزی به طور پی در پی شروع می شود و متوقف می شود و ممکن است به رنگ آبکی و قهوه ای تیره باشد.
برخی از زنان این خونریزی را با یک پریود منظم اشتباه می گیرند و متوجه بارداری خود نمی شوند.
خونریزی واژینال در دوران بارداری نسبتاً شایع است و لزوماً نشانه ای از یک مشکل جدی نیست، اما در صورت بروز آن باید به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
درد شکم
ممکن است شکم درد را تجربه کنید ، معمولاً در یک طرف و سمت پایین شکم. ممکن است این درد به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و ممکن است مداوم باشد یا بیاید و برود.
درد شکم می تواند دلایل زیادی داشته باشد، از جمله التهاب معده(گاستریت) و نفخ، بنابراین داشتن دل درد لزوماً به این معنی نیست که شما بارداری خارج از رحم دارید.
اما اگر درد شکم دارید و فکر می کنید ممکن است باردار باشید، باید مشاوره پزشکی دریافت کنید.
درد نوک شانه
درد نوک شانه دردی غیرعادی است که در جایی که شانه شما به پایان می رسد و بازوی شما شروع می شود احساس می شود.
دقیقاً مشخص نیست که چرا این نوع درد رخ می دهد، اما می تواند نشانه ای از بارداری خارج از رحم باشد که باعث خونریزی داخلی می شود، بنابراین در صورت بروز آن باید فوراً با پزشک مشورت کنید.
ناراحتی هنگام رفتن به توالت
ممکن است هنگام ادرار کردن یا دفع مدفوع، درد را تجربه کنید. ممکن است اسهال هم داشته باشید .
برخی از تغییرات در الگوی طبیعی مثانه و روده شما در دوران بارداری طبیعی است و این علائم می تواند ناشی از عفونت های دستگاه ادراری و التهاب معده باشد.
اما اگر این علائم را تجربه کردید و فکر می کنید ممکن است باردار باشید، هنوز هم ایده خوبی است که به دنبال مشاوره پزشکی باشید.
علائم پارگی لوله فالوپ
در موارد معدودی، جنین حاصل از بارداری خارج از رحم می تواند به اندازه ای بزرگ شود که لوله فالوپ را پاره کند. این حالت به عنوان پارگی لوله فالوپ شناخته می شود.
پارگی ها بسیار جدی هستند و جراحی برای ترمیم لوله فالوپ باید در اسرع وقت انجام شود.
علائم پارگی لوله فالوپ شامل ترکیبی از موارد زیر است:
- درد شدید، ناگهانی و شدید در شکم شما
- احساس شدید سرگیجه یا غش
- احساس ناخوشی
برای آمبولانس با 115 تماس بگیرید یا در صورت مشاهده این علائم فوراً به نزدیکترین بخش اورژانس بروید.
تشخیص بارداری خارج از رحم
تشخیص بارداری خارج از رحم تنها از روی علائم ممکن است دشوار باشد، زیرا این علائم ممکن است مشابه سایر شرایط باشد.
ممکن است پزشک شما را معاینه کند و آزمایش بارداری انجام دهد.
اگر علائم بارداری خارج از رحم و تست حاملگی مثبت را دارید، ممکن است برای انجام آزمایشات بیشتر به خدمات ارزیابی اولیه بارداری معرفی شوید.
برخی از آزمایشاتی که ممکن است انجام دهید در زیر توضیح داده شده است.
سونوگرافی واژینال
بارداری خارج از رحم معمولا با انجام سونوگرافی ترانس واژینال تشخیص داده می شود .
این سونوگرافی شامل قرار دادن یک پروب کوچک در واژن است. پروب آنقدر کوچک است که به راحتی وارد می شود و نیازی به بی حسی موضعی ندارید.
کاوشگر دستگاه سونوگرافی، امواج صوتی ساطع می‌کند که به عقب بازمی‌گردند تا تصویری نزدیک از سیستم تولیدمثلی شما روی مانیتور ایجاد کنند.
این تصاویر اغلب نشان می دهد که آیا یک تخمک بارور شده در یکی از لوله های فالوپ شما لانه گزینی کرده است یا نه، اگرچه گاهی اوقات تشخیص آن بسیار دشوار است.
آزمایشات خون
آزمایش خون برای اندازه گیری هورمون بارداری گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) نیز ممکن است دو بار و به فاصله 48 ساعت انجام شود تا ببینند که سطح آن در طول زمان چگونه تغییر می کند.
این آزمایش می تواند یک روش مفید برای شناسایی بارداری خارج از رحم باشد که در طول اسکن سونوگرافی یافت نمی شوند، زیرا در بارداری خارج از رحم، سطح hCG تمایل به پایین تر بودن و افزایش آهسته تر در طول زمان در مقایسه با بارداری طبیعی دارد.
نتایج آزمایش می تواند در تعیین بهترین درمان برای بارداری خارج از رحم نیز مفید باشد.
جراحی لاپاراسکوپی
اگر هنوز مشخص نیست که آیا بارداری خارج از رحم دارید یا نه، یا محل بارداری ناشناخته است، ممکن است لاپاراسکوپی انجام شود.
لاپاراسکوپی یک نوع جراحی است که تحت بیهوشی عمومی انجام می شود که شامل ایجاد یک برش کوچک در شکم و قرار دادن یک لوله حاوی دوربین به نام لاپاراسکوپ در داخل شکم است.
پزشک شما از لاپاراسکوپ برای بررسی مستقیم رحم و لوله های فالوپ استفاده می کند.
اگر بارداری خارج از رحم در طول عمل تشخیص داده شود، ممکن است از ابزارهای کوچک جراحی برای برداشتن آن استفاده شود تا از نیاز احتمالی به عمل دوم در آینده جلوگیری شود.
درمان بارداری خارج از رحم
متأسفانه، جنین را نمی توان در بارداری خارج از رحم نجات داد. معمولاً به منظور برداشتن جنین و پایان دادن به بارداری قبل از بزرگ شدن بیش از حد جنین، نیاز به درمان می باشد.
گزینه های اصلی درمان عبارتند از:
- مدیریت انتظار – وضعیت شما به دقت بررسی می شود تا مشخص شود آیا درمان لازم است یا خیر
- دارو درمانی – دارویی به نام متوترکسات برای توقف رشد جنین و پایان دادن به بارداری استفاده می شود
- جراحی – جراحی برای برداشتن جنین معمولا همراه با لوله فالوپ آسیب دیده استفاده می شود
این گزینه ها هر کدام دارای مزایا و معایبی هستند که پزشک با شما در میان خواهد گذاشت.
آنها بسته به عواملی مانند علائم، اندازه جنین و سطح هورمون بارداری (گنادوتروپین جفتی انسانی یا hCG) در خون شما، بهترین گزینه را برای شما توصیه می کنند.
مدیریت انتظار
اگر هیچ علامتی ندارید یا علائم خفیفی دارید و جنین بسیار کوچک است یا نمی توان آن را پیدا کرد، ممکن است فقط نیاز به نظارت دقیق داشته باشید، زیرا احتمال زیادی وجود دارد که بارداری خود به خود از بین برود.
این روش به عنوان مدیریت انتظار شناخته می شود.
احتمال انجام موارد زیر در روش مدیریت انتظار وجود دارد:
- برای بررسی اینکه آیا سطح hCG در خون شما در حال کاهش است یا خیر، آزمایش‌های خونی منظمی خواهید داشت – تا زمانی که هورمون دیگر در خون شما شناسایی نشود، به این آزمایش‌ها نیاز خواهید داشت.
- اگر سطح هورمون شما کاهش نیابد یا افزایش یابد، ممکن است به درمان بیشتری نیاز داشته باشید.
- معمولاً مقداری خونریزی واژینال خواهید داشت – به جای تامپون، از نوار بهداشتی یا حوله استفاده کنید تا زمانی که این خونریزی متوقف شود.
- ممکن است کمی درد شکم را تجربه کنید – برای تسکین آن از استامینوفن استفاده کنید.
- در صورت بروز علائم شدیدتر به شما گفته می شود که چه کاری انجام دهید.
مزیت اصلی نظارت این است که هیچ عارضه جانبی درمانی را تجربه نخواهید کرد.
یک عیب روش مدیریت انتظار این است که هنوز خطر کوچکی برای پاره شدن یکی از لوله های فالوپ وجود دارد و ممکن است در نهایت به درمان نیاز داشته باشید.
دارو درمانی
اگر بارداری خارج از رحم زود تشخیص داده شود اما مدیریت فعال مناسب نباشد، ممکن است درمان با دارویی به نام متوترکسات توصیه شود.
این دارو با متوقف کردن رشد جنین و توقف بارداری عمل می کند و به صورت یک بار تزریق به باسن شما تجویز می شود.
بعد از درمان نیازی به ماندن در بیمارستان نخواهید داشت، اما آزمایشات خونی منظم انجام می شود تا بررسی شود که آیا درمان موثر بوده است یا خیر.
گاهی اوقات نیاز به دوز دوم است و در صورت عدم موفقیت ممکن است جراحی لازم باشد.
حداقل تا 3 ماه پس از درمان با متوترکسات باید از روش های قابل اعتماد پیشگیری از بارداری استفاده کنید.
این امر به این دلیل است که اگر در این مدت باردار شوید، متوترکسات می تواند برای نوزاد شما مضر باشد.
همچنین مهم است که تا زمانی که به شما گفته نشده باشد از مصرف مشروبات الکلی اجتناب کنید، زیرا نوشیدن الکل بلافاصله پس از دریافت دوز متوترکسات می تواند به کبد شما آسیب برساند.
سایر عوارض جانبی متوترکسات عبارتند از:
- درد شکم – معمولاً خفیف است و باید ظرف یک یا دو روز برطرف شود
- سرگیجه
- احساس ناخوشی
- اسهال
همچنین احتمال پارگی لوله فالوپ بعد از درمان وجود دارد. به شما گفته می شود که اگر فکر می کنید دچار پارگی لوله فالوپ شده اید، باید مراقب چه چیزی باشید و چه کاری انجام دهید.
عمل جراحی
در بیشتر موارد، جراحی لاپاراسکوپی برای برداشتن جنین و پایان دادن به بارداری قبل از بزرگ شدن آن انجام می شود.
در طی لاپاراسکوپی:
- به شما بیهوشی عمومی داده می شود ، بنابراین در حین انجام آن خواب هستید
- برش های کوچک در شکم شما ایجاد می شود
- یک لوله نازک متصل به دوربین(لاپاراسکوپ) و ابزار جراحی کوچک از طریق برش ها وارد شکم شما می شود.
- اگر لوله فالوپ دیگر شما سالم به نظر برسد، کل لوله فالوپ حاوی جنین برداشته می شود – در غیر این صورت، ممکن است اقدام به برداشتن جنین بدون برداشتن کل لوله شود.
برداشتن لوله فالوپ آسیب دیده موثرترین درمان است و تصور نمی شود شانس باردار شدن مجدد شما را کاهش دهد.
پزشک شما از قبل این موضوع را با شما در میان خواهد گذاشت و از شما پرسیده می شود که آیا موافق برداشتن لوله فالوپ هستید یا خیر.
اکثر زنان می توانند چند روز پس از جراحی بیمارستان را ترک کنند، اگرچه بهبودی کامل ممکن است 4 تا 6 هفته طول بکشد.
اگر لوله فالوپ شما قبلاً پاره شده است، به جراحی اورژانسی نیاز خواهید داشت.
جراح برش بزرگتری در شکم شما ایجاد می کند (لاپاراتومی) تا خونریزی را متوقف کند و لوله فالوپ شما را در صورت امکان ترمیم کند.
پس از هر یک از انواع جراحی، اگر گروه خونی شما RhD منفی باشد، دارویی به منظور پیشگیری از رزوس ضد D انجام می شود.
این دارو که با نام تجاری روگام در بازار شناخته می شود به پیشگیری از بیماری رزوس در بارداری های آینده کمک می کند.
تلاش برای بارداری مجدد
زمانی که شما و همسرتان احساس آمادگی جسمانی و عاطفی دارید، ممکن است بخواهید برای تولد نوزاد دیگری تلاش کنید.
احتمالاً به شما توصیه می شود که قبل از تلاش مجدد، حداقل 2 دوره پس از درمان صبر کنید تا به خودتان اجازه بهبودی بدهید.
اگر تحت درمان با متوترکسات بودید، معمولاً توصیه می‌شود که حداقل 3 ماه صبر کنید، زیرا اگر در این مدت باردار شوید، این دارو می‌تواند به جنین شما آسیب برساند.
اکثر زنانی که بارداری خارج از رحم داشته اند، حتی اگر لوله فالوپ را برداشته باشند، می توانند دوباره باردار شوند. گاهی اوقات، ممکن است نیاز به استفاده از درمان ناباروری مانند IVF باشد.
در صورتی که قبلاً سابقه بارداری خارج از رحم داشته باشید، احتمال بارداری خارج از رحم دیگر بیشتر است، اما خطر آن همچنان کم است.
اگر دوباره باردار شدید، ایده خوبی است که پزشک خود را در اسرع وقت در جریان بگذارید تا اسکن های اولیه انجام شود تا بررسی شود که همه چیز درست است.
منبع: www.nhs.uk