آیا قرص لیتیوم چاق کننده است؟

لیتیوم کربنات یک داروی تجویزی است که متعلق به گروهی از داروها به نام تثبیت کننده های خلق و خو است. این داروها در روانپزشکی برای درمان اختلال دوقطبی (افسردگی شیدایی)، اختلال عاطفی دوقطبی و سایر اختلالات خلقی استفاده می شوند. با این حال، مانند هر دارویی، لیتیوم نیز می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. 

این مقاله به یکی از اثرات نامطلوب شناخته شده لیتیوم یعنی افزایش وزن را مورد بحث قرار می دهد. ما به این سوال پاسخ خواهیم داد که آیا مصرف قرص لیتیوم چاق کننده است یا نه. همچنین به نکاتی برای مدیریت وزن بدن بیماران در حین درمان طولانی مدت با لیتیوم خواهیم پرداخت.

میزان افزایش وزن با مصرف قرص لیتیوم

تحقیقات نشان می دهد که 20 تا 50 درصد از بیماران روانپزشکی دریافت کننده لیتیوم افزایش وزن متوسط ​​تا قابل توجهی را با این دارو تجربه می کنند. با این حال، شایان ذکر است که همه افرادی که لیتیوم مصرف می کنند افزایش وزن را تجربه نمی کنند و افزایش وزن می تواند از فردی به فرد دیگر به طور قابل توجهی متفاوت باشد. مطالعات نشان داده اند که میانگین افزایش وزن ناشی از لیتیوم بین حدود 2.2 تا 10 کلیوگرم(4.85 تا 22 پوند) متغیر است. 

همچنین، به خاطر داشته باشید که علل مختلف به افزایش وزن ناشی از لیتیوم کمک می کند – ما در زیر با جزئیات بیشتری به آنها خواهیم پرداخت.

علل افزایش وزن ناشی از لیتیوم

بیمارن دوقطبی که لیتیوم و سایر تثبیت کننده های خلق و خو مصرف می کنند، می توانند عوارض جانبی زیادی را تجربه کنند. با این حال، این اثرات نامطلوب نسبتا قابل تحمل هستند و با ادامه درمان بهبود می یابند. یکی از عوارض جانبی درمان نگهدارنده لیتیوم افزایش وزن است. دانشمندان بر این باورند که افزایش وزن مرتبط با لیتیوم به دلایل مختلفی مانند افزایش تشنگی، افزایش اشتها، تغییر در متابولیسم، احتباس سدیم، نوسانات هورمونی، یبوست و خستگی رخ می دهد . 

بیماران تحت درمان با لیتیوم معمولاً در چند ماه اول درمان نگهدارنده لیتیوم افزایش وزن ناخواسته را تجربه می کنند. بیایید به برخی از دلایل افزایش وزن بدن در درمان لیتیوم در بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی با دقت بیشتری نگاه کنیم. 

افزایش اشتها

لیتیوم می تواند باعث افزایش اشتها به عنوان یک عارضه جانبی در تقریباً 1 مورد از هر 3 بیمار شود. این افزایش اشتها ناشی از لیتیوم می تواند منجر به افزایش وزن و چاقی شود، مگر اینکه فرد بتواند کنترل دقیقی بر مصرف غذای خود و کاهش مصرف کالری داشته باشد.

ادم یا نفخ

سایر عوارض جانبی کربنات لیتیوم، احتباس سدیم است که در این حالت بدن نمک اضافی را نگه می دارد و منجر به پلی دیپسی (افزایش تشنگی) می شود. این عارضه جانبی باعث می شود که فرد مایعات بیشتری مصرف کند که منجر به نفخ و ادم (تورم) می شود که به عنوان افزایش وزن توسط آب شناخته می شود. علاوه بر این، نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های ورزشی و آب میوه‌ها نیز به دلیل کالری بالای این نوشیدنی‌ها می‌توانند درافزایش وزن بیماران تحت درمان با لیتیوم نقش داشته باشند.

یبوست 

تقریباً 10٪ از بیماران تحت درمان با لیتیوم یبوست را تجربه می کنند که می تواند منجر به افزایش موقت وزن شود؛ زیرا غذای هضم شده در روده باقی می ماند.

تغییر طعم و هوس

تحقیقات نشان داده است که در برخی از بیماران دوقطبی افزایش وزن با تک درمانی لیتیوم اتفاق می افتد؛ زیرا لیتیوم طعم دهان آنها را تغییر می دهد. این عارضه جانبی باعث میل به نوشیدنی ها و غذاهایی می شود که شور، چرب یا شیرین هستند. علاوه بر افزایش کالری دریافتی ناشی از این هوس ها، غذاهای نمکی می توانند باعث احتباس آب و افزایش وزن شوند.

خستگی یا بی حالی

استفاده از لیتیوم می تواند باعث خستگی و بی حالی در بسیاری از بیماران شود. کاهش سطح انرژی و خستگی می تواند منجر به ورزش کمتر در طول درمان با لیتیوم شود و منجر به افزایش وزن ناشی از لیتیوم شود. 

تغییرات هورمونی

بیماران دوقطبی می توانند به دلیل تغییرات ناشی از مصرف لیتیوم در سطوح هورمون هایی مانند لپتین، گرلین، استروژن، تستوسترون، انسولین ، کورتیزول و تیروکسین (T4) وزن اضافه کنند. این نوسانات هورمونی می تواند سرعت متابولیسم در حالت استراحت را کاهش دهد، اشتها را افزایش دهد، ذخیره چربی را افزایش داده و باعث تغییراتی در متابولیسم کربوهیدرات و چربی شود که همه اینها می تواند منجر به افزایش وزن و چاقی شود. 

اثرات شناختی

درمان لیتیوم در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی می تواند عوارض جانبی مانند گیجی و مشکلات حافظه ایجاد کند . این اثرات نامطلوب می تواند به طور غیر مستقیم باعث افزایش وزن در فرد شود؛ زیرا فرد مبتلا ممکن است در برنامه ریزی وعده های غذایی سالم و کنترل کالری دریافتی دچار مشکل شود. 

تغییرات در باکتری های روده

درمان نگهدارنده با تثبیت‌کننده‌های خلق و خو مانند لیتیوم کربنات می‌تواند منجر به تغییراتی در باکتری‌های روده شود که می‌تواند منجر به افزایش اشتها، یبوست، احتباس آب یا افزایش ذخیره‌سازی چربی شود که همگی می‌توانند باعث افزایش وزن و چاقی در بیماران تحت درمان با لیتیوم شوند. 

عوامل موثر در میزان افزایش وزن و چاقی ناشی از قرص لیتیوم

همانطور که گفته شد، هر بیمار دوقطبی در طول درمان با لیتیوم وزن اضافه نمی کند. عوامل خطر متعدد تعیین می کنند که آیا وزن بدن با مصرف قرص لیتیوم افزایش خواهد یافت یا خیر. وزن اولیه بیمار، دوز مصرفی قرص لیتیوم، مدت درمان با لیتیوم، داروهای مورد مصرف همزمان با لیتیوم، شیوه زندگی و ژنتیک، همگی می توانند در بروز و شدت افزایش وزن و چاقی ناشی از لیتیوم نقش داشته باشند.

چگونه افزایش وزن مرتبط با لیتیوم را متوقف کنیم؟

قبل از شروع دارو، افرادی که لیتیوم مصرف می کنند باید وزن اولیه بدن و شاخص توده بدنی (BMI) خود را ثبت کنند . آنها همچنین باید وزن خود را به طور معمول در طول درمان کنترل کنند. استراتژی های کاهش وزن یا مدیریت وزن برای جبران افزایش وزن ناشی از لیتیوم عمدتاً شامل تغذیه سالم و ورزش منظم است. 

علی‌رغم این اقدامات، اگر در حین مصرف لیتیوم افزایش وزن بیش از حد را تجربه می‌کنید، ممکن است لازم باشد امکان تغییر در دوز لیتیوم را با پزشک خود در میان بگذارید (دوز پایین لیتیوم کمتر باعث افزایش وزن می‌شود). ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است آزمایش های خون مانند آزمایشات عملکرد تیروئید مانند تست TSH و تست T4 را برای ارزیابی اینکه آیا کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) باعث افزایش وزن می شود، تجویز کند. پزشک شما ممکن است سعی کند سایر عوارض جانبی لیتیوم مانند افزایش تشنگی را کنترل کند تا از افزایش وزن ناشی از مصرف زیاد آب جلوگیری کند.

شایان ذکر است که اگرچه لیتیوم می تواند باعث تغییر وزن قابل توجهی در طی 6 ماه اول درمان شود، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد وزن بدن در طی یک سال بعد از شروع مصرف لیتیوم تثبیت می شود. به عبارت دیگر، ممکن است در آغاز درمان لیتیوم مقدار قابل توجهی افزایش وزن را تجربه کنید. با این حال، خبر خوب این است که وزن بدن شما پس از آن دوره اولیه به ثبات می رسد. به شدت توصیه می شود که با تیم پزشکی خود همکاری نزدیک داشته باشید تا یک برنامه کنترل وزن معقول داشته باشید و سایر علل بالقوه زمینه ای را که می توانند به بروز اضافه وزن و چاقی کمک کنند، شناسایی کنید. 

اگر همچنان افزایش وزن قابل توجهی را با مصرف لیتیوم تجربه می‌کنید و استراتژی‌های مدیریت وزن ناموفق هستند، باید توصیه‌های پزشکی حرفه‌ای را برای بحث در مورد سایر جایگزین‌های درمانی دریافت کنید. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا از سایر تثبیت‌کننده‌های خلق و خو که احتمال کمتری برای افزایش وزن دارند، استفاده کنید.

منبع: www.buzzrx.com