آزمایش ادرار و معنی هر یک از اجزای آن

آنالیز ادرار (Urinalysis) یا همان آزمایش ادرار گروهی از آزمایش های فیزیکی ، شیمیایی و میکروسکوپی است. این آزمایش ها چندین ماده در ادرار مانند محصولات جانبی ناشی از متابولیسم طبیعی و غیرطبیعی ، سلول ها ، قطعات سلولی و باکتری ها را کشف و یا اندازه گیری می کنند .

ادرار توسط کلیه ها تولید می شود ، کلیه ها به اندازه مشت واقع در دو طرف ستون فقرات در پایین ریه قرار دارند. کلیه ها باعث فیلتر مواد زائد به خارج از خون می شوند، به تنظیم مقدار آب در بدن کمک می کنند و پروتئین ها ، الکترولیت ها و سایر ترکیباتی را که بدن می تواند دوباره استفاده کند ، حفظ می کنند. هر چیزی که نیازی به آن نباشد از طریق ادرار دفع می شود و از کلیه ها از طریق حالب به مثانه و سپس از طریق مجرای ادرار به خارج از بدن می رود. ادرار به طور کلی زرد و نسبتاً شفاف است ، اما هر بار که فرد ادرار می کند ، رنگ ، مقدار ، غلظت و محتوای ادرار به دلیل ترکیبات مختلف کمی متفاوت خواهد بود.

بسیاری از اختلالات ممکن است در مراحل اولیه با شناسایی موادی که به طور معمول در ادرار وجود ندارند و یا با اندازه گیری سطح غیر طبیعی برخی مواد مشخص شوند. برخی از نمونه ها شامل گلوکز ، پروتئین ، بیلی روبین ، گلبول های قرمز خون ، گلبول های سفید خون ، بلورها و باکتری ها است. این مواد ممکن است در ادرار وجود داشته باشند زیرا:

1. سطح بالایی از این ماده در خون وجود دارد و بدن با تلاش برای حذف مقدار اضافی آنها از طریق ادرار ، به آن پاسخ می دهد.
2. بیماری کلیه وجود دارد.
3. نشانه عفونت ادراری است که با دیده شدن گلبولهای سفید خون و باکتری ها در ادرار تائید میشود.

تجزیه و تحلیل کامل ادرار شامل سه مرحله آزمایش مشخص است:

1. معاینه بصری ، که رنگ و وضوح ادرار را ارزیابی می کند
2. بررسی شیمیایی ، که آزمایش شیمیایی حدود 9 ماده ای است که اطلاعات ارزشمندی در مورد سلامتی و بیماری ارائه می دهند و غلظت ادرار را تعیین می کنند
3. بررسی میکروسکوپی ، نوع سلول ها ، استوانه ها، بلورها و سایر اجزا مانند باکتری ها و مخاط را که می تواند در ادرار وجود داشته باشد شناسایی و شمارش می کند.

معاینه میکروسکوپی معمولاً هنگامی انجام می شود که یافته غیرطبیعی در معاینه بصری یا شیمیایی وجود داشته باشد ، یا اگر یک پزشک آن را به طور خاص سفارش دهد.

یافته های غیر طبیعی در مورد تجزیه و تحلیل ادرار ممکن است نیازمند آزمایش مجدد باشد تا ببینند آیا نتایج هنوز غیرطبیعی هستند یا ممکن است با آزمایش های اضافی ادرار و خون برای انجام تشخیص همراه باشد.

روش جمع آوری نمونه ادرار

یک تا دو اونس ادرار در یک ظرف تمیز جمع می شود. یک مقدار کافی از ادرار برای نتایج دقیق مورد نیاز است.

ادرار برای آزمایش ادرار می تواند در هر زمان جمع آوری شود. در بعضی موارد ، ممکن است اولین نمونه صبحگاهی درخواست شود، زیرا غلظت بیشتری دارد و احتمال تشخیص ناهنجاری ها بیشتر است.

گاهی ممکن است از شما بخواهند یک نمونه ادرار “پاک” بگیرید. برای این امر ، تمیز کردن ناحیه تناسلی قبل از جمع آوری ادرار مهم است. باکتری ها و سلول های موجود در پوست اطراف می توانند نمونه را آلوده کرده و در تفسیر نتایج آزمایش اختلال ایجاد کنند. در زنان ، خون قاعدگی و ترشحات واژن نیز می توانند منبع آلودگی باشند. ادرار را شروع کنید ، اجازه دهید مقداری ادرار به توالت بریزد، سپس یک تا دو انس ادرار را در ظرف تمیز تهیه شده جمع کنید .

نمونه ادرار تنها درصورتی که برای انجام فرآیند در مدت زمان کوتاهی به مطب یا آزمایشگاه منتقل شود ، برای آزمایش ادرار مفید خواهد بود. اگر بین زمان جمع آوری و حمل و نقل بیش از یک ساعت طول بکشد ، ادرار باید در یخچال نگهداری شود یا ممکن است ماده نگهدارنده اضافه شود.

آیا برای اطمینان از کیفیت نمونه به آماده سازی آزمایشی نیاز است؟

هیچگونه آماده سازی آزمایش پیش نیاز نیست.

بررسی ظاهری ادرار

در طول معاینه بصری ادرار(Visual Exam) ، آزمایشگاه رنگ و وضوح ادرار را مشاهده می کند. اینها می تواند نشانه وجود موادی در ادرار باشد. این اطلاعات به همراه نتایج بدست آمده در طی بررسی های شیمیایی و میکروسکوپی برای تأیید وجود مواد ، تفسیر می شوند. 

رنگ ادرار(color)

ادرار می تواند رنگ های متنوعی داشته باشد ، اغلب اوقات سایه های زرد ، از بسیار کم رنگ یا بی رنگ تا بسیار تیره یا کهربا است. رنگهای غیر معمول یا غیرطبیعی ادرار می تواند نتیجه یک روند بیماری ، مصرف چندین دارو (به عنوان مثال ، مولتی ویتامین ها می توانند ادرار را زرد روشن کنند) یا نتیجه خوردن برخی غذاها باشد. به عنوان مثال ، برخی از افراد پس از خوردن چغندر می توانند ادرار قرمز رنگ داشته باشند. این رنگ از رنگدانه طبیعی چغندر است و جای نگرانی نیست. با این حال ، ادرار قرمز رنگ می تواند در صورت وجود خون در ادرار نیز ایجاد شود و می تواند شاخصی از بیماری یا آسیب به بخشی از سیستم ادراری باشد. مثال دیگر ادرار زرد قهوه ای یا قهوه ای مایل به سبز است که ممکن است نشانه ای از بیلی روبین در ادرار باشد.

وضوح ادرار(clarity)

وضوح ادرار به میزان شفافیت ادرار اشاره دارد. معمولاً آزمایشگران وضوح ادرار را با استفاده از یكی از اصطلاحات زیر گزارش می دهند: شفاف ، كمی ابری ، ابری یا كدر. ادرار “طبیعی” می تواند شفاف یا کدر باشد. موادی که باعث کدر شدن می شوند اما ناسالم به حساب نمی آیند شامل مخاط ، اسپرم و مایع پروستات ، سلول های پوستی ، بلورهای طبیعی ادرار و آلودگی هایی مانند لوسیون ها و پودرهای بدن است. سایر موادی که می توانند ادرار را کدر کنند ، مانند گلبول های قرمز ، گلبول های سفید یا  باکتری ها ، وضعیتی را نشان می دهند که نیاز به توجه دارد.

وزن مخصوص

وزن مخصوص ادرار(Specific gravity) اندازه گیری غلظت ادرار است. این آزمایش به سادگی میزان غلظت ادرار را نشان می دهد. اندازه گیری وزن مخصوص مقایسه مقدار مواد محلول در ادرار در مقایسه با آب خالص است. اگر هیچ ماده ای وجود نداشته باشد ، وزن مخصوص ادرار 1.000 (همان آب خالص) خواهد بود. از آنجا که تمام ادرارها دارای برخی مواد هستند ، SG ادرار 1.000 امکان پذیر نیست. اگر شخصی در مدت زمان کوتاهی مقادیر زیادی آب بنوشد یا   مقدار زیادی مایع از طریق ورید (IV) تزریق شود ، ممکن است وزن مخصوص ادرار به آب بسیار نزدیک باشد. حد بالای آزمایش ، وزن مخصوص 1.035 ، نشانگر ادرار غلیظ است ، یعنی ادراری حاوی مواد زیاد در مقدار محدودی آب.

دانستن غلظت ادرار به پزشکان کمک می کند تا درک کنند که آیا نمونه ادراری که آنها ارزیابی می کنند بهترین نمونه برای تشخیص یک ماده خاص است. به عنوان مثال ، اگر آنها بدنبال مقادیر بسیار کمی پروتئین هستند ، یک نمونه ادرار غلیظ صبح می تواند بهترین نمونه باشد.

pH ادرار یا میزان اسیدیته ادرار

ادرار معمولاً کمی اسیدی است و تقریباً PH 6 دارد ، اما می تواند از 8/4 تا 4 باشد. کلیه ها نقش مهمی در حفظ تعادل اسید و باز بدن دارند. بنابراین ، هر شرایطی که  در بدن اسیدها  یا  بازها تولید کند  ، مانند  اسیدوز یا آلکالوز ، یا خوردن غذاهای اسیدی یا قلیایی می تواند به طور مستقیم بر pH ادرار تأثیر بگذارد. در صورت اسیدی بودن ادرار برخی از مواد محلول در ادرار رسوب می کنند و کریستال ایجاد می کنند. در موارد دیگر در صورت قلیایی بودن ادرار ، کریستال تشکیل می شود. اگر در حین تولید ادرار در کلیه ها کریستال تشکیل شود ، می تواند سنگ کلیه ایجاد کند. با اصلاح pH ادرار از طریق رژیم غذایی یا داروها ، می توان تشکیل این بلورها را کاهش داد یا از بین برد. 

بیلی روبین ادرار(Bilirubin)

این آزمایش بیلی روبین را در ادرار نمایش می دهد. بیلی روبین در ادرار افراد سالم وجود ندارد. بیلی روبین ماده زائدی است که توسط کبد از هموگلوبین موجود در گلبولهای قرمز خون حاصل شده و از گردش خون خارج می شود. این ماده به یک جز صفرا تبدیل می شود  ، مایعی که به روده ها آزاد می شود تا به هضم غذا کمک کند.

در برخی بیماری های کبدی ، مانند انسداد صفراوی یا  هپاتیت ، بیلی روبین اضافی می تواند در خون جمع شده و از طریق ادرار دفع شود. وجود بیلی روبین در ادرار شاخص اولیه بیماری کبد است و می تواند قبل از ایجاد علائم بالینی مانند  زردی رخ  دهد.

اوروبیلینوژن(Urobilinogen)

این آزمایش جهت بررسی حضور اوروبیلینوژن در ادرار انجام میشود. نتایج همراه با نتایج بیلی روبین ادرار (در بالا) تفسیر می شود.

اوروبیلینوژن به طور معمول در غلظت کم در ادرار وجود دارد. این ماده از تجزینه بیلی روبین در روده تشکیل می شود و بخشی از آن دوباره به خون جذب می شود. نتایج آزمایش مثبت ممکن است بیماری های کبدی مانند  هپاتیت ویروسی ،  سیروز ، آسیب کبدی به دلیل داروها یا مواد سمی یا شرایط مرتبط با افزایش تخریب RBC ( کم خونی همولیتیک ) را نشان دهد. هنگامی که urobilinogen ادرار در شخصی که بیلی روبین ادرار بالا دارد و یا علائم اختلال عملکرد کبد دارد کم است یا وجود ندارد ، می تواند وجود انسداد کبدی یا صفراوی را نشان دهد.

پروتئین ادرار(Protein)

تست پروتئین تخمین تقریبی از میزان  آلبومین در ادرار را ارائه می دهد . آلبومین حدود 60٪ پروتئین کل خون را تشکیل می دهد. به طور معمول ، هیچ پروتئینی در ادرار نیست یا مقدار کمی پروتئین در ادرار وجود خواهد داشت. هنگامی که پروتئین ادرار بالا می رود ، فرد دچار بیماری به نام  پروتئینوریا می شود .

پروتئینوریا ممکن است گاهی در افراد سالم دیده شود. به عنوان مثال ، افراد سالم می توانند به دلیل استرس ، ورزش ، تب ، آسپرین درمانی یا قرار گرفتن در معرض سرما ، پروتئینوریا به طور موقت یا مداوم داشته باشند. آزمایش مجدد ممکن است هنگامی انجام شود که این شرایط برطرف شود تا مشخص شود پروتئینوریا پایدار است یا نه.

در صورت شناسایی مقادیر کمی پروتئین ، و بسته به علائم ، و سابقه پزشکی فرد ، ممکن است در زمان دیگری تکرار آزمایش ادرار و پروتئین انجام شود تا ببینید آیا هنوز پروتئین در ادرار وجود دارد یا اینکه به سطوح غیرقابل شناسایی کاهش یافته است یا نه.

اگر مقدار زیادی پروتئین در آنالیز ادرار تشخیص داده شود و یا پروتئین در آزمایش های مکرر ادامه یابد ،   ممکن است از تست پروتئین ادرار 24 ساعته به عنوان آزمایش پیگیری استفاده شود. از آنجا که در مرحله اول آلبومین اندازه گیری می شود ، در صورت مشکوک شدن پزشک متخصص پروتئین های دیگر به غیر از آلبومین نیز در آزمایش 24 ساعته ادرار بررسی خواهند شد.

روتئین موجود در ادرار ممکن است نشانه ای از بیماری کلیه باشد. مقادیر کمی آلبومین ممکن است در ادرار پیدا شود که نقص عملکرد کلیه شروع به پیشرفت می کند. آزمایش متفاوتی به نام آزمایش آلبومین ادرار مقدار کمی آلبومین در ادرار را تشخیص و اندازه گیری می کند. آزمایش آلبومین ادرار حساسیت بیشتری   نسبت به آزمایش ادرار دارد و به طور معمول برای غربالگری افراد مبتلا به بیماری های مزمن که آنها را در معرض خطر بیماری کلیوی قرار می دهد ، مانند دیابت و  فشار خون بالا ، استفاده می شود . 

گلوکز یا همان قند ادرار(Glucose)

گلوکز به طور معمول در ادرار وجود ندارد. وقتی گلوکز وجود دارد ، به آن حالت گلوکزوریا گفته می شود. این حالت از هر یک از موارد زیرحاصل می شود:

1. سطح بیش از حد گلوکز در خون ، مانند ممکن است در افرادی که دیابت کنترل نشده دارند دیده شود
2. کاهش “آستانه کلیه”. وقتی  سطح گلوکز خون  به غلظت خاصی برسد ، کلیه ها شروع به حذف گلوکز در ادرار می کنند تا غلظت خون کاهش یابد. بعضی اوقات غلظت آستانه کاهش می یابد و گلوکز با غلظت کمتری در گلوکز خون زودتر وارد ادرار می شود.

برخی دیگر از شرایطی که می تواند باعث گلوکزوریا شود شامل  اختلالات هورمونی ،  بیماری کبدی ، داروها و  بارداری است . وقتی گلوکوزوریا رخ می دهد ، آزمایش های دیگری مانند قند خون ناشتا معمولاً برای شناسایی بیشتر علت خاص انجام می شود.

کتون ها(Ketones)

کتون به طور معمول در ادرار یافت نمی شود. آنها محصولات متوسط متابولیسم چربی  هستند . آنها زمانی تولید می شوند که گلوکز به عنوان منبع انرژی در دسترس سلولهای بدن نباشد. این مواد می توانند در شرایطی شکل بگیرند که فرد کربوهیدرات کافی مصرف نکند (به عنوان مثال در موارد ناشتا ، گرسنگی یا رژیم های پرپروتئین) یا بدن فرد نتواند از کربوهیدرات به درستی استفاده کند. وقتی کربوهیدرات در دسترس نباشد ، بدن در عوض چربی را متابولیزه می کند تا انرژی لازم برای عملکرد را بدست آورد. ورزش شدید ، قرار گرفتن در معرض سرما ، استفراغ مکرر ، طولانی مدت و چندین بیماری سیستم گوارشی نیز می تواند متابولیسم چربی را افزایش دهد و منجر به کتونوریا شود.

در شخصی که دیابت دارد ، کتونهای موجود در ادرار نیز ممکن است نشانه انسولین ناکافی باشد. با انسولین ناکافی ، یک فرد دیابتی نمی تواند گلوکز را پردازش کند و در عوض چربی را متابولیزه می کند. این می تواند باعث جمع شدن کتونها در خون شود ، در نتیجه ابتدا کتوز ایجاد شود و سپس به کتواسیدوز ، نوعی اسیدوز متابولیک تبدیل شود. کتونها و گلوکز اضافی توسط کلیه ها در ادرار ریخته می شود تا بدن آنها را دفع کند. این بیماری که  کتواسیدوز دیابتی (DKA) نامیده می شود ، اغلب با دیابت نوع 1 کنترل نشده مشاهده می شود و می تواند یک فوریت پزشکی باشد.

وجود خون (هموگلوبین) و میوگلوبین در ادرار(Blood (Hemoglobin) and Myoglobin)

این آزمایش برای تشخیص هموگلوبین در ادرار (هموگلوبینوریا) استفاده میشود. هموگلوبین(Hemoglobin) یک پروتئین انتقال دهنده اکسیژن است که در داخل گلبول های قرمز خون (RBC) یافت می شود. وجود هموگلوبین در ادرار نشان دهنده وجود خون در ادرار است (معروف به هماچوری).

تعداد کمی از RBC به طور معمول در ادرار وجود دارد و معمولا منفی تلقی می شود. مقدار بیشتری از هموگلوبین و / یا افزایش تعداد RBC به عنوان یک نتیجه آزمایش شیمیایی “مثبت” تشخیص داده می شود. نتایج این تست به طور معمول همراه با نتایج معاینه میکروسکوپی ادرار برای تعیین وجود RBC در ادرار تفسیر می شود. نتیجه مثبت در این تست بدون وجود RBC در ادرار ممکن است نشانه وجود هموگلوبین با منشا گلبول قرمز (که می تواند در هنگام تجزیه RBC ایجاد شود) یا میوگلوبین(Myoglobin) با منشا آسیب عضلانی را نشان دهد. 

خون در ادرار یک یافته طبیعی نیست ، اما غیر معمول نیست و لزوماً دلیل هشدار نیست. پزشک شما بررسی های بیشتری را برای تعیین منبع و علت اصلی خون انجام می دهد و ممکن است آزمایش مجدد را برای تعیین ماندگاری خون درخواست کند.

لکوسیت استراز(Leukocyte esterase)

لکوسیت استراز  آنزیمی است  که در اکثر گلبول های سفید خون (WBC) وجود دارد. چند گلبول سفید به طور معمول در ادرار وجود دارد و معمولاً نتیجه آزمایش شیمیایی منفی تلقی می دهد. وقتی تعداد WBC ها در ادرار به میزان قابل توجهی افزایش یابد ، این آزمایش غربالگری مثبت می شود. نتایج این آزمایش همراه با بررسی میکروسکوپی برای WBC ها در ادرار تفسیر می شود.

وقتی این آزمایش مثبت باشد و یا تعداد WBC در ادرار زیاد باشد ، ممکن است نشان دهنده وجود التهاب در دستگاه ادراری یا کلیه ها باشد. شایعترین علت WBC در ادرار (لکوسیتوریا) عفونت باکتریایی دستگاه ادراری (UTI) است ، مانند عفونت مثانه یا عفونت کلیه. علاوه بر WBC ها ، باکتریها و RBC ها نیز ممکن است در معاینه میکروسکوپی دیده شوند. در صورت وجود باکتری ، آزمایش شیمیایی نیتریت نیز ممکن است مثبت باشد .

نیتریت (Nitrite)

این آزمایش نیتریت را تشخیص می دهد و مبتنی بر این واقعیت است که بسیاری از باکتری ها می توانند نیترات (یک ماده طبیعی در ادرار) را به نیتریت تبدیل کنند. به طور معمول دستگاه ادراری و ادرار فاقد باکتری و نیتریت هستند. وقتی باکتری ها وارد مجاری ادراری می شوند ، می توانند باعث عفونت دستگاه ادراری شوند. نتیجه مثبت آزمایش نیتریت می تواند نشان دهنده UTI باشد. با این حال ، از آنجا که همه باکتریها قادر به تبدیل نیترات به نیتریت نیستند ، یک فرد با وجود آزمایش منفی نیتریت ، هنوز هم می تواند UTI داشته باشد. نتایج این آزمایش همراه با لکوسیت استراز (بالا) و معاینه میکروسکوپی تفسیر خواهد شد.

اسید اسکوربیک (ویتامین C)

گاهی اوقات ، افرادی که ویتامین C یا مولتی ویتامین مصرف می کنند ممکن است مقدار زیادی اسید اسکوربیک در ادرار داشته باشند. وقتی پزشک مشکوک به این موضوع باشد، یک آزمایشگاه ممکن است نمونه را از نظر اسید اسکوربیک (ویتامین C) آزمایش کند زیرا مشخص شده است که ویتامین ث در دقت برخی از نتایج آزمایش شیمیایی تداخل ایجاد می کند ، و باعث می شود که آنها به طور کاذب کم یا به طور کاذب منفی باشند. نمونه هایی از آزمایشاتی که ممکن است تحت تأثیر قرار گیرند شامل آزمایش قطره ادرار برای گلوکز ، خون ، بیلی روبین ، نیتریت و لکوسیت استراز است.

بررسی میکروسکوپی

معاینه میکروسکوپی (Microscopic Exam) ممکن است بعنوان بخشی از آزمایش ادرار معمول انجام شود یا نشود. این بررسی به طور معمول زمانی انجام می شود که یافته های غیر طبیعی در معاینه فیزیکی یا شیمیایی وجود داشته باشد و نتایج حاصل از همه این بررسی ها برای تفسیر در نظر گرفته شود.

معاینه میکروسکوپی بر روی رسوبات ادرار انجام می شود – ادراری که سانتریفیوژ شده است تا مواد موجود در آن را در انتهای لوله جمع کند. سپس مایعات بالای لوله دور ریخته می شود و قطرات مایعات باقیمانده در زیر میکروسکوپ بررسی می شود. سلول ها ، کریستال ها و سایر مواد یا به عنوان تعداد مشاهده شده “در هر میدان قدرت کم” (LPF) یا “در هر میدان پرتوان” (HPF) شمارش و گزارش می شوند. علاوه بر این ، برخی موجودات ، در صورت وجود ، “کم” ، “متوسط” یا “بسیار”  تخمین زده می  شوند مانند سلولهای اپیتلیال ، باکتریها و کریستالها. سلول ها و سایر موادی که ممکن است دیده شوند در زیر ذکر شده اند.

 سلولهای قرمز خون (RBC) 

به طور معمول ، چند RBC در رسوب ادرار وجود دارد (0-5 RBC در هر میدان قدرت بالا ، HPF). یک آزمایش شیمیایی مثبت برای هموگلوبین و افزایش تعداد RBC های مشاهده شده در زیر میکروسکوپ نشان دهنده وجود خون در ادرار است. با این حال ، نمی توان از این آزمایش برای شناسایی محل خونریزی استفاده کرد. به عنوان مثال ، آلودگی ادرار به خون بواسیر یا خونریزی واژن را نمی توان از خونریزی در دستگاه ادرار تشخیص داد. به همین دلیل مهم است که یک نمونه ادرار به درستی جمع آوری شود و هنگامی که از زنان خواسته می شود نمونه ادرار را جمع کنند ، به ارائه دهنده خدمات بهداشتی خود بگویند که قاعدگی دارند یا نه.

وجود خون در ادرار یک یافته طبیعی نیست ، اما غیر معمول نیست و لزوما دلیلی برای هشدار نیست. هماچوریا یک نشانه یا شاخص است که یک پزشک را وادار می کند بررسی های بیشتری را برای تعیین علت اصلی خون انجام دهد. به عنوان بخشی از بررسی، یک پزشک سابقه پزشکی فرد ، معاینه فیزیکی و علائم و نشانه های همراه را ارزیابی می کند. آزمایشات اضافی ادرار و خون برای کمک به تعیین منبع انجام می شود.

برخی از دلایل اساسی هماچوری ، حالات خوش خیم و موقتی هستند که هیچ آسیب پایداری ندارند و با درمان خاص کم یا بدون درمان برطرف می شوند. اگر در ادرار خون همراه با گلبول های سفید خون و باکتری وجود داشته باشد ، ممکن است ناشی از  عفونت ادراری باشد  که به راحتی با آنتی بیوتیک قابل درمان است. برخی از دلایل هماچوری ، ممکن است شرایط بحرانی باشد یا نشان دهنده یک  بیماری مزمن  باشد که نیاز به درمان و نظارت دارد.

گلبول های سفید خون (WBC) 

تعداد WBC ها در رسوب ادرار به طور معمول کم است (0-5 WBC در هر میدان قدرت بالا ، HPF). WBC می تواند مانند آلودگی های ترشحات واژن ، نمونه ادرار را آلوده کند.

افزایش تعداد WBC ها در ادرار در زیر میکروسکوپ و / یا آزمایش مثبت برای لکوسیت استراز ممکن است نشان دهنده عفونت یا  التهاب  در جایی از مجاری ادراری باشد. اگر باکتری نیز مشاهده شود (به زیر مراجعه کنید) ، نشانگر احتمال عفونت ادراری است.

سلولهای اپیتلیال (Epithelial cells)

سلولهای اپیتلیال معمولاً “کم” ، “متوسط” یا “بسیار” در هر میدان کم قدرت (LPF) گزارش می شوند. به طور معمول ، در مردان و زنان ، چند سلول اپیتلیال در رسوب ادرار یافت می شود. در شرایط دستگاه ادراری مانند عفونت ، التهاب و بدخیمی ، تعداد بیشتری از سلولهای اپیتلیال وجود دارد. تعیین انواع سلول های موجود ممکن است گاهی اوقات به شناسایی برخی شرایط کمک کند. به عنوان مثال ، سلولهای اپیتلیال حاوی مقادیر زیادی از هموگلوبین تجزیه شده (هموسیدرین نامیده می شود) ممکن است نشان دهد که اخیراً گلبولهای قرمز خون یا هموگلوبین در ادرار وجود داشته است ، حتی اگر اکنون وجود نداشته باشد.

باکتریها، مخمر و انگل(Bacteria, Yeast and Parasites)

در افراد سالم ، دستگاه ادراری استریل است و اگر نمونه ادرار به عنوان نمونه “تمیز” جمع شود ، هیچ میکروبی در رسوب ادرار در زیر میکروسکوپ دیده نمی شود. در هنگام جمع آوری نمونه ها ، به ویژه در خانم ها ، باید توجه ویژه ای شود تا از آلودگی نمونه ادرار توسط باکتری هایی که به طور معمول روی پوست زندگی می کنند یا در ترشحات واژن وجود دارند ، جلوگیری شود.

در صورت مشاهده میکروب ها ، آنها معمولاً “کم” ، “متوسط” یا “بسیار” که در هر میدان پرتوان (HPF) وجود دارند گزارش می شوند.

• باکتری ها از پوست اطراف مجرای ادرار می توانند وارد دستگاه ادراری شده و با حرکت به سمت مثانه، باعث  عفونت دستگاه ادراری (UTI) شوند . اگر عفونت درمان نشود ، در نهایت می تواند به کلیه ها منتقل شود و باعث عفونت کلیه (پیلونفریت) شود. اگر فردی به عفونت مجاری ادراری تحتانی بدون عارضه مبتلا باشد ، ممکن است فرد بدون نیاز به کشت ادرار تحت درمان قرار گیرد. با این حال ، اگر فرد دچار عفونت ادراری مکرر شده باشد ، مشکوک به عفونت پیچیده باشد یا در بیمارستان بستری باشد ،  ممکن است آزمایش  کشت ادرار و  تست حساسیت به آنتی بیوتیک ( susceptibility testing) انجام شود. 
• در زنان (و به ندرت در مردان)  مخمر  می تواند در ادرار نیز وجود داشته باشد. این موارد اغلب در زنانی که به  عفونت مخمر واژن مبتلا هستند وجود دارد  زیرا ادرار هنگام جمع آوری به ترشحات واژن آلوده شده است. اگر مخمر در ادرار مشاهده شود ، ممکن است فرد جهت عفونت مخمر درمان شود.
• تریکوموناس واژینالیس  یک  انگل  است که ممکن است در ادرار زنان، یا به ندرت، مردان یافت می شود. همانند مخمر ،  T. vaginalis کانال واژن را آلوده می کند و وجود آنها در ادرار به دلیل آلودگی در هنگام جمع آوری نمونه است. اگر این موارد در حین تجزیه و تحلیل ادرار پیدا شود ،  ممکن است  آزمایش تری  کوموناس برای بررسی عفونت واژن انجام شود.

لوله ها ذرات استوانه ای است که گاهی اوقات در ادرار یافت می شود و از پروتئین لخته شده ای که توسط سلول های کلیه آزاد می شود تشکیل می شود. آنها در لوله های توخالی بلند و نازک کلیه ها ایجاد می شوند که به توبولها معروف هستند   و معمولاً شکل لوله (از این رو نام) می گیرند. در زیر میکروسکوپ ، آنها اغلب مانند شکل “هات داگ” به نظر می رسند و در افراد سالم تقریبا شفاف به نظر می رسند. به این نوع لوله ها “هیالین” گفته می شود. به طور معمول ، افراد سالم ممکن است چند (0–5) لوله هیالین در هر میدان کم قدرت (LPF) داشته باشند. پس از ورزش شدید ، ممکن است تعداد بیشتری هیالین تشخیص داده شود.

انواع دیگر لوله ها با بیماری های مختلف کلیه در ارتباط هستند و نوع لوله های موجود در ادرار می تواند سرنخ هایی را در مورد اینکه کدام اختلال بر کلیه تأثیر می گذارد ، نشان دهد. لوله های سلولی ، مانند گلبول های قرمز و گلبول های سفید ، نشان دهنده یک اختلال کلیوی است. برخی دیگر از نمونه های انواع لوله ها شامل لوله های گرانول ، لوله های چرب و لوله های مومی است. هنگامی که یک روند بیماری در کلیه وجود دارد ، سلول ها یا سایر مواد می توانند با تشکیل لوله در پروتئین محبوس شوند. وقتی این اتفاق می افتد ، لوله توسط مواد داخل آن مشخص می شود ، به عنوان مثال ، به عنوان لوله گلبول قرمز یا گلبول سفید.

بلورها(Crystals)

ادرار حاوی بسیاری از مواد محلول (املاح) است – مواد زائد شیمیایی که بدن قصد حذف کردن آنها را دارد. این املاح می توانند بلورها ، فرم های جامد یک ماده خاص را در ادرار ایجاد کنند البته به شرط اینکه:

1. pH ادرار به طور فزاینده ای اسیدی یا قلیایی باشد.
2. غلظت مواد محلول افزایش یابد. و
3. دمای ادرار باعث شکل گیری آنها شود.

بلورها از طریق شکل ، رنگ و pH ادرار مشخص می شوند. ممکن است ذرات ریز و شنی مانند و بدون شکل خاصی (بی شکل) باشند و یا اشکال خاصی داشته باشند ، مانند سوزن مانند. کریستالها اگر از املاح محلول در ادرار باشند ، “طبیعی” تلقی می شوند. اینها معمولاً پس از جمع شدن ادرار تشکیل می شوند و در بدن وجود ندارند. برخی از نمونه های بلورهایی که می توانند در ادرار افراد سالم یافت شوند عبارتند از:

• اورات آمورف
• اسید اوریک کریستالی
• اگزالات کلسیم
• فسفات آمورف

اگر کریستال ها از موادی باشند که به طور معمول در ادرار نیستند ، “غیر طبیعی” محسوب می شوند. کریستال های غیر طبیعی ممکن است روند متابولیکی غیرطبیعی را نشان دهند. برخی از این موارد عبارتند از:

• کربنات کلسیم
• سیستین
• تیروزین
• لوسین

با تولید ادرار ، بلورهای طبیعی یا غیرطبیعی می توانند در کلیه ها تشکیل شوند و ممکن است با هم جمع شوند و “سنگ” کلیه یا مجرا ایجاد کنند. این سنگها می توانند در کلیه یا در حالب (لوله هایی که ادرار را از کلیه به مثانه منتقل می کنند) قرار بگیرند ، و باعث درد شدید شوند. 

روشهای درمانی مثل جراحی، داروها و رنگهای مورد مصرف در اشعه ایکس نیز می توانند در ادرار متبلور شوند. بنابراین ، آزمایشگاه باید در شناسایی بلورهای ادرار آشنا و آموزش دیده باشد.

منبع: وب سایت labtestsonline.org